گسترش صنایع آب‌بَر در خشک‌ترین مناطق کشور/ پوشش گیاهی بهترین عملیات آبخیزداری است

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: یکی از مشکلات ما در حوزه آب این است که با ذینفعان ارتباط نداریم و برنامه‌ریزی‌های ما تخصصی و از بالا به پایین است که در نتیجه منجر به موفقیت نمی‌شود.

به گزارش اگری پرس به نقل از خبرگزاری فارس، مهدی بصیری عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی اصفهان امروز در «همایش ۲ روزه علل و راهکارهای مقابله با بحران کمی و کیفی آب کشور» به ارائه سخنرانی با عنوان «علل بحران آب و راهکارهای مقابله با آن» پرداخت و گفت: یکی از مشکلات ما در حوزه آب این است که با ذینفعان ارتباط نداریم و برنامه‌ریزی‌های ما تخصصی و از بالا به پایین است که در نتیجه منجر به موفقیت نمی‌شود.

وی در ادامه به علل بحران آب اشاره کرد و گفت: زیربنای فکری و فرهنگی در زمینه مدیریت سرزمین و منابع طبیعی مانند جنگلها است، زیرا فکر درست نداریم و در نتیجه برنامه درست و راه درست هم نداریم.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: نگاه توهمی و غیر علمی به منابع آب و اینکه تصور می‌کنیم، آب در مسیر آبراهها و رودها و تالاب‌ها هدر می‌رود و باید نهایت استفاده از آن را کرد، یکی از علل بحران آب است.

بصیری با بیان اینکه برای تفکر ما این است که برای هرچیزی تخصص لازم است، غیر از مدیریت سرزمین و منابع آب گفت: لذا دخالت‌های غیر کارشناسانه در امور سرزمین و به ویژه آب صورت می‌گیرد.

وی همچنین به یکی دیگر از علل بحران آب اشاره کرد و گفت: عدم جامع‌نگری و نداشتن برنامه منسجم توسعه و رویکرد بخشی و اینکه هر وزارتخانه‌ای مثل کشاورزی و نیرو خودشان تصمیم می‌گیرند، یکی دیگر از علل بحران آب است.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان بیان داشت: توسعه بیش از ظرفیت محیط یعنی فشار بر منابع، ظرفیت اکولوژیک در هیچ‌ جای ایران و در کل کشور رعایت نشده و نمی‌شود.

بصیری بیان داشت: دیدگاه و نگاه غلط استفاده حداکثر به جای استفاده بهینه در وزارتخانه‌های نیرو و جهاد کشاورزی و همچنین در فرهنگ ما وجود دارد، به طوری که علیرغم منابع محدود به تولید حداکثر در واحد سطح جایزه می‌دهند.

وی بیان داشت: بی‌توجه بودن به پایداری، منابع و همچنین برداشت نادرست از آبخیزداری از عوامل دیگر بحران آب است، در حالی که بهترین آبخیزداری پوشش گیاهی است و جلوگیری از جریان آب از بالا دست آبخیزداری نیست.

بصیری تصریح کرد: بی‌توجهی به منابع طبیعی به عنوان بستر اصلی حفظ آب و خاک وجود دارد و این امر به شدت در کشورمان مشاهده می‌شود.

وی بیان داشت: همچنین سیاست‌گذاری‌های نادرست در زمینه توسعه صورت می‌گیرد که بر این اساس مجلس شورای اسلامی قانون استقلال شرکت‌های آب استان‌ها را تصویب می‌کند و همچنین تصویب می‌کند که تا سال ۸۵ هر چاه بدون مجوزی که خلاف زده شده دارای پرونده شود.

وی بیان داشت: همچنین حق‌النظاره چاه‌ها لغو می‌شود و وزارت نیرو به چاه‌های حریمی جهت کسب درآمد می‌پردازد.

وی افزود: صنعت آب در کشور درست خلاف همه شناخت‌های علمی و منطقی در خشک‌ترین سرزمین‌ها مانند اصفهان و یزد توسعه می‌یابد که علاوه بر آلودگی محیط و مصرف آب به طور مستقیم جمعیت آن مناطق را افزایش می‌دهد.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: خودکفایی به جای استفاده بهینه از منابع آب و خاک کشور نیز خسارت زیادی به منابع آب و خاک وارد کرده است.

وی بیان داشت: ما در تعدادی از محصولات مزیت نسبی برای تولید نداریم، برای مثال در تولید محصولاتی مانند برنج، شکر، سویا و چوب مزیت نسبی نداریم.

بصیری تصریح کرد: کشت نیشکر در اهواز مستلزم ۲۵ تا ۳۰ بار آبیاری است، در حالی که در برزیل، کوبا و فیلیپین کشت نیشکر با آب باران انجام می‌شود.

وی همچنین تصریح کرد: برنج در تایلند و برخی کشورهای دیگر با جزر و مد دریا تولید می‌شود و اگر چه تولید میوه فراوان و عدم بسته‌بندی و حمل و نقل نامناسب آن موجب ضایعات در این بخش می‌شود، اما در این بخش تولیدات فراوان است.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: نداشتن آمار و اطلاعات کافی و صحیح از منابع و مصارف آب منجر به این شده که قضاوت درست و برنامه‌ریزی درست نداشته باشیم.

وی افزود: همچنین نسبت به مشارکت مردم در برنامه‌های مدیریت بهره‌برداری از آب بی توجه هستیم و ارزان بودن انرژی برای پمپاژ از چاه‌های عمیق و رودخانه‌ها نیز از عوامل دیگر بحران آب به شمار می‌رود.

وی بیان داشت: شروع بهره‌برداری زیادی از منابع آب از زمان اصلاحات ارضی و قطعه قطعه شدن زمین‌های کشاورزی بود و در دهه ۵۰ کم‌کم ممنوعیت‌ها مطرح شد.

وی بیان داشت: پس از پیروزی انقلاب نظریه‌های غیر کارشناسی در مورد توسعه کشاورزی مطرح و با احساسات و دلسوزی وافر توأم گشت و گسترش و بهره‌برداری از آب‌های زیرزمینی به سرعت شکل گرفت.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در ادامه به ارائه راهکارهای مقابله با بحران آب پرداخت و گفت: در این زمینه باید کار فرهنگی و اطلاع‌رسانی با جدیت و به خوبی انجام شود.

وی افزود: کار فرهنگی در کشور تنها از راه ترساندن از بحران نیست، بلکه باید به صورت بی‌طرفانه اطلاع‌رسانی شود و در این راستا لازم است، بایدها و نبایدها تدوین شود.

وی بیان داشت: برای این منظور و بسیاری از راهکارهای دیگر انجام علمی و تجربی، تشکیل شوراهای برنامه‌ریزی و اتاق‌های فکر استانی و سپس کشوری لازم است.

بصیری تصریح کرد: قوانین موضوعه و قوانین شرع در زمینه آب باید کاربردی و عملیاتی شود و نیاز است مجموعه حکومتی، دولتی، مجلس و مردم هماهنگ شوند.

بصیری تصریح کرد: بودجه لازم و کافی جهت بازخرید توسعه‌هایی که پس از تعادل نسبی به وجود آمده و اکنون نیز باعث خسارت به بهره‌برداران قدیمی و حقابه‌داران می‌باشد، لازم است.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تاکید کرد: تأمین بودجه برای حل مسئله آب و نه حل سازه‌ای از اهم مسائل است و مهم‌ترین وظیفه‌ای است که دولت باید انجام دهد.

وی تصریح کرد: با کمبود آب در کشور، فضای سبز شهرها و منازل باید براساس حداقل مصرف به گونه‌ای بومی و مقاوم طراحی شود.

بصیری بیان داشت: تبخیر و آلودگی ۲ راه از بین بردن آب است و آب‌هایی که در آبیاری غرقابی به آب‌های زیرزمینی رفته و یا بازچرخ به رودها شده و در چرخه آب داخل زمین وارد می‌شود، چندان خسارت‌بار نیستند.

عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: کاشت چمن در برخی از ایالت‌های خشک آمریکا غیرقانونی است و جریمه دارد، اما ما چمن‌های آنها را که نیازمند رطوبت بسیار است، در شرایط خشک کشورمان کشت می‌کنیم.

وی بیان داشت: تشکیل گروه‌های مردمی و مشترک با مدیران منطقه‌ای جهت کنترل و مدیریت منابع آب در راستای حل بحران آب در کشور باید صورت گیرد.