نگاهی به وضعیت تولید خرما در ایران

میزان تولید خرما در کشور بالغ بر یک میلیون و چهل هزار کیلوگرم در سال است که تولید این محصول نسبت به ۲۵ سال قبل حکایت از رشد ۵ برابری دارد. استان کرمان به لحاظ میزان تولید و وسعت باغات خرما در صدر کشور قرار دارد.

به گزارش اگری پرس هرساله با فرا رسیدن ماه مبارک رمضان، برخی مواد خوراکی در سبد غذایی خانواده های ایرانی جایگاه پررنگ تری پیدا می کنند. ازجمله این مواد غذایی خرما است. به این بهانه در این یادداشت به واکاوی تولید خرما در ایران پرداخته شده است.

سالانه حدود ۷ میلیون تن خرما در جهان تولید می شود که کشور ما با تولید بیش از یک میلیون و چهل هزار تن خرما جایگاه ویژه ای در این بین دارد. ایران ۱۵ درصد تولید و ۲۱ درصد سطح زیر کشت خرمای دنیا را به خود اختصاص داده است.

طبق آخرین اطلاعات مرکز آمار ایران و آمارنامه محصولات کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی که مربوط به سال ۱۳۹۳ است، طی ۲۵ سال گذشته میزان تولید خرما در کشور بیش از ۵ برابر افزایش یافته است و از ۱۷۳,۹۴۰ تن در سال ۱۳۶۷ به ۱,۰۴۲,۲۷۷ تن در سال ۱۳۹۳ رسیده است.

001
همچنین طی این مدت تعداد ۳۱,۵۳۹,۰۰۰ اصله به درختان خرمای کشور افزوده شده است و این رقم از ۱۲,۹۸۱,۰۰۰ اصله در سال ۱۳۶۷ به ۴۴,۵۲۰,۰۰۰ اصله در سال ۱۳۹۳ رسیده است.

002

به لحاظ تعداد بهره برداری نیز از سال ۱۳۶۷ تا سال ۱۳۸۲ شاهد رشد تعداد بهره برداری هستیم ولی از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۹۳ در تعداد بهره برداری ها با کاهش روبه رو هستیم، هرچند که درمجموع نسبت به سال ۱۳۶۷ تعداد بهره بردارها افزوده شده است.

003
در مورد سطح زیر کشت محصول خرما در کشور، بیشتر سطح باغات بارور به استان کرمان اختصاص دارد. در جنوب استان کرمان ۲۸,۵۰۰ هکتار و در سایر بخش های استان کرمان ۲۴,۲۰۰ هکتار باغ بارور خرما وجود دارد که درمجموع با مقدار ۵۲,۷۰۰ هکتار حدود ۲۶٫۵ درصد از سطح زیر کشت درختان بارور خرما در کشور را تشکیل می دهد. مجموع سطح درختان بارور خرما در کل کشور برابر ۱۹۸,۵۱۰ هکتار است.

004
پس از استان کرمان بیشترین سطح زیر کشت باغات بارور خرما به ترتیب به استان های سیستان و بلوچستان (۳۲,۲۰۰ هکتار)، بوشهر (۲۹,۵۰۹ هکتار)، هرمزگان (۲۹,۵۰۰ هکتار)، فارس (۲۵,۸۰۰ هکتار)، خوزستان (۲۴,۸۰۰ هکتار)، یزد (۲,۰۴۵ هکتار) و… تعلق دارد.

005

در سال ۱۳۹۳ سطح بارور محصولات باغی کشور ۲٫۲۳ میلیون هکتار بوده است. همان طور که پیش تر نیز ذکر شد مجموع سطح درختان بارور خرما در کل کشور برابر ۱۹۸,۵۱۰ هکتار است و به این لحاظ خرما ۸٫۹ درصد از کل سطح بارور محصولات باغی کشور را تشکیل می دهد و در بین محصولات باغی جایگاه چهارم را داراست.

محصول درصد از سطح بارور
۱ پسته ۱۴٫۲
۲ انگور ۱۲٫۵
۳ سیب ۹٫۱
۴ خرما ۸٫۹
۵ بادام ۷٫۶
۶ پرتقال ۶٫۷
۷ گردو ۵٫۱
۸ سایر محصولات باغی ۳۶

منبع: آمارنامه کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی. ۱۳۹۳

006

به لحاظ میزان تولید منطقه جنوب استان کرمان با تولید ۱۸۱,۸۰۰ تن خرما بیشترین میزان تولید در کشور را داراست. سایر مناطق استان کرمان هم تولیدی در حد ۱۱۷,۶۰۰ تن را دارا هستند. بعد از استان کرمان، استان سیستان و بلوچستان با تولید ۱۷۸,۲۹۹ تن رده دوم تولید خرمای کشور را در اختیار دارد، سپس به ترتیب استان خوزستان (۱۴۴,۲۰۰ تن)، بوشهر (۱۴۲,۰۱۹ تن)، فارس (۱۳۸,۳۰۰ تن)، هرمزگان (۱۲۵,۸۹۹ تن)، یزد (۷,۵۰۰ تن) و… رده های بعدی تولید خرمای کشور را در اختیار دارند.

 007

008

به لحاظ عملکرد در هکتار، استان سیستان و بلوچستان با ۶,۳۷۸ کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد را در بین استان ها داراست.

همچنین میزان تولید محصولات باغی کشور ۱۶٫۵۲ میلیون تن است. مجموع تولید خرما در کشور برابر با ۱,۰۴۲,۲۷۷ تن می باشد و این محصول حدود ۶٫۳ درصد از کل میزان تولید محصولات باغی کشور را تشکیل می دهد و در رتبه چهارم میزان تولیدات محصول باغی قرار دارد.

محصول درصد از تولیدات باغی
۱ سیب ۲۰٫۶
۲ انگور ۱۸٫۵
۳ پرتقال ۱۱٫۷
۴ خرما ۶٫۳
۵ انار ۶
۶ سایر محصولات باغی ۳۷

منبع: آمارنامه کشاورزی وزارت جهاد کشاورزی. ۱۳۹۳

009

در مجموع آنچه که در این یادداشت بیان شد، ارائه ای از وضعیت آماری محصول خرما در کشور بود. امید است که این آمار و اطلاعات مورد توجه خوانندگان و بهره برداری ذی نفعان امر قرار گیرد.

علیرضا رحیمی/ کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی- توسعه کشاورزی دانشگاه تهران

منابع