نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
معاون آب و خاک وزیر جهاد کشاورزی می‌گوید با اجرای سه پروژه ملی و مهار روان آبها ۲ میلیارد متر مکعب یعنی معادل ۱۰ برابر ظرفیت سد کرج، آب به بخش کشاورزی تزریق می‌شود.
به گزارش اگری پرس به نقل از خبرگزاری فارس، گروه اقتصادی- می‌گویند با این همه کم آبی ۹۰ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود که بخش زیادی از آن به هدر می‌رود، موضوعی که معاون حجتی آن را رد کرده و رقم ۶۰ درصد را تایید می‌کند.
علیمراد اکبری به گونه‌ای به سوالاتمان در مورد مشکلات حوزه آب و خاک کشور پاسخ داد که برای لحظه‌ای احساس کردیم، هیچ مشکلی در این بخش‌ها وجود ندارد! ، در حالی که رییس جمهور شش ماه پیش در جشن شکرگزاری گندم رسما از قاچاق خاک کشور به کشورهای حاشیه خلیج فارس اذعان کرد، او از قاچاق گسترده خاک کشور به امارت اظهار بی‌اطلاعی کرد و صراحتاً گفت: هیچ اطلاعاتی در این زمینه به دستش نرسیده است. حتی از بی‌کیفیتی تجهیزات به کار برده شده در طرح آبیاری تحت فشار اظهار بی‌اطلاعی کرد.
معاون حجتی از طرفی به خشکسالی ۱۰ ، ۱۵ ساله اذعان می‌کند و از طرف دیگر هم ادعا کرد که در دولت نهم و دهم بیشترین چاه غیرمجاز حفر شده است.
فارس: معاونت خاک وزارت جهاد کشاورزی از آن بخش‌هایی است که مسئولیت‌های مهمی از جمله تجهیز مزارع برای پیشگیری از هدررفت آب، فرسایش خاک و هدایت روان‌آب‌ها را برعهده دارد. حرف و حدیث‌های زیادی بر سر هدررفت آب در بخش کشاورزی وجود دارد و اینکه می‌گویند ۹۰ درصد آب مصرفی کشور در این بخش است شما طی چند سال مسئولیتتان چه کاری برای سر و سامان دادن به مصرف آب در بخش کشاورزی و مهار آبهای هرز در کنار وزارت نیرو انجام داده‌اید؟
اکبری: چون در آستانه انتخابات هستیم، امکان دارد توضیحات ما برداشتی غیر از آنچه که واقعیت است، داشته باشد، اما من واقعیت را به عنوان یک کارشناس و نه معاون وزیر خواهم گفت. در چند سال گذشته حسب تصمیماتی که مقام معظم رهبری گرفتند ۳ پروژه در بخش‌های مختلف اجرا کردیم، یکی پروژه احیای ۵۵۰ هزار هکتار از اراضی استان ایلام و خوزستان، دیگری مهار آبهای مرزی و سوم انتقال آب به دشت سیستان است که حدود ۱۰ میلیارد دلار اعتبار برای آن پیش‌بینی شده و شبکه‌های اصلی توسط وزارت نیرو و شبکه‌های فرعی توسط وزارت جهاد کشاورزی اجرا شده است.
اجرای سه پروژه ملی برای مهار آبها و احیای اراضی کشاورزی
این کار در تاریخ ایران سابقه نداشته و به عنوان کارشناس کشاورزی شهادت می‌دهم، این اتفاق به این بزرگی تاکنون نیفتاده و بعید می‌دانم در آینده هم اتفاق بیفتد. زمانی که تحریم بودیم، پول نفتمان به کشور برنمی‌گشت و صادرات‌مان زیر یک میلیون بشکه نفت بود. اکنون با تصمیم انقلابی و جهادی برای کشور و موافقت مقام معظم رهبری این پروژه‌ها عملیاتی شد که مجموع این سه پروژه یک میلیون هکتار است. ۲۲۰ هزار هکتار آن در فاز اول سامانه‌های جامع آبیاری و زهکشی و گرمسیری و ۵۰ هزار هکتار از پروژه دست سیستان آماده بهره‌برداری است که در نهایت منجر به افزایش بهره‌وری آب می‌شود؛ همچنین تا پایان امسال در فاز اول ۳۱۲ هزار هکتار از اراضی ایلام و خوزستان نیز بهسازی و اجرای شبکه آبیاری و نوسازی و زهکشی زیرزمینی انجام شده و به بهره‌برداری خواهد رسید.
فارس: یکی از مسائلی که همواره پیشبرد پروژه‌ها را با مشکل مواجه می‌کند، کمبود بودجه است، اما ظاهرا برای پروژه اراضی خوزستان از صندوق توسعه ملی بودجه اختصاص داده شده است؟
اکبری: بله،همین‌طور است برای فاز اول از این صندوق اعتبارات لازم اختصاص داده شد و پس از سفر آقای نوبخت به خوزستان برای فاز دوم هم بودجه مصوب کردند که در سطح ۲۳۸ هزار هکتار اجرا شود؛ البته اجرای این پروژه باعث تحول بزرگی از نظر میزان تولید، تولید ثروت و امنیت غذایی در کنار اشتغال‌زایی ایجاد خواهد کرد.
با مهار آبها ۲ میلیارد مترمکعب آب به بخش کشاورزی تزریق می‌شود
همچنین پروژه طرح جامع توسعه شبکه‌های آبیاری و زهکشی غرب کشور که در حال اجرا است. تا ابتدای سال آینده در ۲۲۰ هزار هکتار به اتمام می‌رسد که در نتیجه ۲ میلیارد مترمکعب از آبهای جاری و روان کشور مهار و در اختیار بخش کشاورزی قرار می‌گیرد که ۱۰ برابر ظرفیت سدهای مهمی همچون سد کرج آب به بخش کشاورزی تزریق می‌کند.
همچنین از طریق چانی‌مها (منطقه‌ای در سیستان) ۴۰۰ میلیون متر مکعب آب به دشت سیستان می‌آوریم که در نوع خودش نه تنها در ایران بلکه در دنیا بی‌نظیر است و ۴۶ هزار هکتار از اراضی دشت سیستان از این پروژه مشروب می‌شوند، تاکنون این پروژه ۴۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و ۱۹۰۰ میلیارد تومان برای اجرای آن قرارداد بسته‌ایم که حدود ۱۵۰۰ میلیارد تومان آن موجود است. در سال جدید هم ۳۳۰۰ هزار میلیارد تومان اعتبار برای توسعه آبیاری تحت فشار اختصاص یافت و ۳۰۰ میلیون دلار از محل صندوق توسعه ملی و مابقی از محل بودجه عمومی کشور اختصاص خواهد یافت، تا در سال ۹۶، ۳۰۰ هزار هکتار از اراضی کشاورزی به آبیاری تحت فشار مجهز شود که تاکنون سابقه نداشته و بی‌نظیر است.
فارس: به گونه‌ای از فعالیت‌های انجام شده می‌گویید که انگار کشور و بخش آب و خاک در دولت‌های دیگر خواب بوده و فقط در این دولت کار انجام شده است!
اکبری: نه این گونه هم نیست، دولت‌های دیگر یا گرایش‌شان متفاوت بوده و مثلاً روی توزیع یارانه تمرکز کرده‌اند، یا اعتبار نداشته‌اند.
فارس: البته که اگر روستاها و مناطق محروم آباد شوند، دیگر به توزیع یارانه هم که برخی معتقدند، نباید اتفاق بیفتند نیست، شما چقدر در راستای آبادی روستاها در حوزه مهار آب و فرسایش خاک فعالیت کرده‌اید؟
اکبری: اگر پروژه‌هایی که در دست کار داریم، به اتمام برسد فقط در همین خوزستان حداقل ۷ هزار شغل ایجاد می‌شود.
اجرای طرح ملی برای برآورد میزان آب مصرفی هر محصول
فارس: پاسخ سوال اول را نگرفتیم، وزارت نیرو می‌گوید ۹۰ درصد آب مصرفی کشور در بخش کشاورزی است، اما خود وزارت جهاد تنها ۶۰ درصد آن را زیر بار می‌رود و این مابه‌التفاوت ۳۰ درصدی کجاست؟
اکبری: به نظر من هم ۶۰ تا ۶۵ درصد آب در بخش کشاورزی مصرف می‌شود، اما در کنار آن از سال گذشته طرحی با عنوان میزان مصرف آب کشاورزی در ایران داده‌ایم که در اقصی نقاط کشور در دشت‌ها زیر شبکه‌های مدرن، سنتی و سیستم‌های تحت فشار میزان آب مصرفی در محصولات اصلی برآورد می‌شود، تا بدانیم چگونه می‌توانیم آب را تامین کنیم.
در این روش مثلاً ۱۰ هزار هکتار زمینی که در استان خوزستان گندم کشت می‌شود با زمینی که در استان اردبیل یا سیستان به زیر کشت گندم می‌رود تحت کنترل درآمده و در هر نوبت آبیاری میزان مصرف آب با روش‌های خاص محاسبه می‌شود و در پایان متوجه می‌شویم که کدام محصول در کدام استان چقدر مصرف آب دارد. همزمان سند ملی آب را هم به روز می‌کنیم.
فارس: ۲ سال است که حرف از به روز شدن سند ملی آب می‌شود اما خبری نیست تا جایی که ممکن است، پس از این همه هزینه دولت تغییر کند و نسخه اجرایی دیگر در عمل به کار دولت بعد با سلیقه متفاوت نیاید؟
اکبری: نه،این گونه نیست، برای تدوین دقیق این سند کارهای زیادی انجام شد و اکنون این سند آماده است و به ما می‌گوید که آب مورد نیاز گیاهان در مناطق مختلف کشور به چه میزان است و با این سند می‌توانیم بخشی از مشکلات مصرف آب کشور را حل کنیم. همین ۲ سال گذشته جلسات زیادی با وزارت نیرو برای حل این مسایل برگزار کردیم و صدها جلسه کارشناسی.
به عنوان مثال در نقاطی از کشور به جز مناطق شمالی و در منطقه زاگرس نقاطی را داریم که بالای ۷۰۰ میلی‌متر بارندگی دارد، حتی با آقای حجتی به نقاطی از لرستان رفتیم که بادام دیم کاشته بودند و کیفیت آن به مراتب از بادام آبی بهتر بود.
حفر بی‌رویه چاه‌های غیرمجاز سفره‌های زیرزمینی را از بین برد
فارس: گفته می‌شود وزارت نیرو با احداث بی‌رویه سدها و رها نکردن حق آبه کشاورزی سبب فقر بیشتر سفره‌های زیرزمینی شده است، افزایش بارندگی‌های اخیر چقدر در تقویت سفره‌های زیرزمینی موثر بوده است؟
اکبری: نه، مشکل این چیزها نیست. بلکه حفاری بیش از حد چاه‌های غیرمجاز سبب، از بین رفتن آب سفره‌های زیرزمینی شده است و فقط بیش از ۱۰ هزار حلقه چاه در دولت نهم و دهم حفر شده است و مدیون هستید که این جمله را ننویسید.
فارس: مگر نمی‌گویید غیرمجاز، پس تقصیر دولت در این میان چه بوده است؟
اکبری: ما تیم‌های گشت بازرسی در وزارت نیرو داریم که به راحتی می‌توانند از حفر چاه‌های غیرمجاز مطلع شوند، اما در گذشته به علت عدم توجه به منابع آب زیرزمینی بیش از ۲۰۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز حفر و منابع آبی غارت شد.
فارس: اما از آن طرف خودتان هم اذعان دارید که ۱۰ تا ۱۵ سال کشور با خشکسالی روبه‌رو بوده چه کشاورز و چه افراد دیگر را مجبور به حفر چاه کرده است، پس نمی‌توان همه چیز را به گردن دولت انداخت.
اکبری: ما نباید همه مشکلات آب کشور را به حساب خشکسالی بگذاریم اگرچه در ۱۲-۱۰ سال گذشته افت‌های زیادی در میزان بارندگی‌ها داشته‌ایم اما مهار آب پشت سدها نیز بی‌تاثیر نبوده است. همین یکی دو سال گذشته ۲۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز مسدود شده است.
فارس: یعنی طی ۴ سال گذشته دولت شما هیچ چاه غیرمجازی در کشور حفر نشده است؟
اکبری: اگر هم باشد به مراتب کمتر از قبل است. البته قصه حفر چاه غیرمجاز سر دراز دارد. مثلاً یک زمانی یک آقای رئیس جمهوری رفته بود، دماوند کشاورزان دور ایشان را گرفته بودند که ما مشکل آب داریم و نمی‌گذارند، چاه حفر کنیم، ایشان هم خیلی راحت همانجا گفته بود هر کسی گفته غلط کرده و بروید کار خودتان را بکنید! این اتفاق در چهارمحال و بختیاری بر سر انتقال آب زاینده رود هم افتاد و با دستور همین آقای رئیس جمهور کاری شد که ما هنوز پس از چند سال نتوانسته‌ایم وضعیت آب زاینده رود را به سامان برسانیم. چرا که برگرداندن کارهای اشتباه بسیار مشکل است.
فارس: برخی از کشاورزان نسبت به کیفیت اجرای پروژه‌های آبیاری نوین در خوزستان و استفاده از تجهیزات بی‌کیفیت گلایه‌مندند شما در این زمینه چه توضیحی دارید؟
اکبری: بنده خودم از سال‌های ۸۲ تا ۸۵ مدیرکل بخش آبیاری تحت فشار بودم یکی از بزرگترین مشکلات ما آن موقع این بود که کشاورزان و بهره‌برداران نسبت به کیفیت پایین لوازم و تجهیزات آبیاری نوین مراجعه می‌کردند، اما اکنون حتی یک مورد شکایت شخصی یا نامه‌ای در این زمینه نداشته‌ام.
فارس: آیا خودتان از نزدیک از کیفیت اجرای این پروژه‌ها بازدید کرده‌اید که این را می‌گویید؟
اکبری: بله، کار فوق‌العاده انجام شده است.
فارس: پس در این دولت چقدر همه چیز خوب است، چقدر ما خوشحالیم و همه چیز آرومه!
اکبری: الان بیش از ۹۵ درصد لوازم و تجهیزات مصرفی در آبیاری نوین در داخل تولید می‌شود که کاملاً به روز شده است.
فارس: پس یعنی در ۲ سال گذشته معجزه رخ داده؟
اکبری: نه،من این را نمی‌گویم، بلکه می‌گویم از ۲۰ سال گذشته پله‌پله کیفیت کار بهتر شده است. چرا که در تمام پروژه‌های آب و خاک کشور از طرح جامع شبکه‌های آبیاری گرفته تا زهکشی نظام بازرسی داریم.
کلیپ پخش شده از قاچاق خاک جعلی است
فارس: از بحث آب که بگذریم، حرف‌های زیادی در مورد قاچاق خاک از ایران به کشورهای اطراف از جمله امارات وجود دارد. حتی چند وقت پیش کلیپی پخش شد که نشان می‌دهد خاک از استان بوشهر به نام کارگاه‌های آجرپذیری روانه یک کارخانه سیمان شده که مستقیم به داخل کشتی می‌رود، شما چه پاسخی در این زمینه دارید و چرا برخوردی با قاچاق خاک نمی‌شود؟
اکبری: پس از آنکه این کلیپ پخش شد بلافاصله تیمی را برای بررسی موضوع اعلام کردیم که مشخص شد اصلاً و ابداً این موضوع ربطی به قاچاق خاک ندارد. بلکه مربوط به معدنی بودن که صاحب معدن هم به دستگاه قضا شکایت کرده است و اکنون پرونده‌اش در مراجع قضایی و انتظامی در حال پیگیری است. حتی کسی که کلیپ را ساخته پیدا شده و با آن برخورد شده است.
چیزی از قاچاق خاک نشنیده‌ام
فارس: صرف نظر از کلیپ شما یعنی می‌خواهید قاچاق خاک از استان‌های جنوبی کشور به امارات را منکر شوید؟
اکبری: گزارشی مکتوب یا محرمانه که به ما بگوید قاچاق خاک داریم اصلا نداشته‌ایم.
فارس: فکر کنم پست نامه‌هایی که به نفع دولت نیست را به شما نمی‌رساند. نه نامه‌ای از قاچاق خاک به دست شما رسیده و نه گلایه‌ای از اجرای طرح‌های آبهای تحت فشار. یعنی کلاً برداشت شما این است که ما قاچاق خاک نداریم؟ بالاخره تا نباشد چیزکی، مردم نگویند چیزها.
اکبری: کسی نه شکایتی کرده و نه من چیزی شنیده‌ام. نه چیزی دیده‌ایم و نه نامه‌محرمانه‌ای به دستمان رسیده است. با این همه موارد چه قضاوتی می‌توانم بکنم و بیشتر به نظر من این موضوع شایعه است و اگر هم قاچاق خاک اتفاق بیفتد بسیار جزئی است.
فارس: مگر مطرح کردن قاچاق خاک به جز دلسوزی برای منافع ملی منفعت دیگری هم می‌تواند داشته باشد؟
اکبری: ما دو نوع خاک داریم. یکی خاک کشاورزی و دیگری خاک صنعتی که مسئولیت بخش صنعتی به ما برنمی‌گردد.
فارس: حالا می‌رسیم به بحث دریاچه ارومیه و حفر بیش از اندازه چاه‌های اطراف این دریاچه واقعاً چه عواملی سبب خشک شدن این دریاچه شده و آیا امیدی به احیای آن به حالت اول هست؟
اکبری: هم عوامل انسانی و هم عوامل طبیعی در خشک شدن این دریاچه موثر بوده‌اند، اما اینکه وزن هر یک چقدر بوده است را دقیقا نمی‌دانم. این را هم نباید منکر شد که در ۱۰ تا ۱۵ سال گذشته خشکسالی و کمبود بارش‌ها نیز بی‌تاثیر نبوده است، اما عوامل انسانی و مدیریتی در ۵۰ سال گذشته هم در این عرصه دخیل بوده است.
تعداد زیادی سد در بالادست دریاچه زده شد. آبهای جاری مهار شد و چاه‌های غیرمجاز رشد کرد، تا جایی که ۴۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز حفر کردند، اما در یک برنامه ۵ ساله قرار است ۴۰ درصد آب حوزه بخش کشاورزی صرفه‌جویی شود. اعتقاد ما این است که اگر الزامات این طرح فراهم شود و مصرف آب کشاورزی کاهش یابد وضعیت دریاچه نیز بهبود می‌یابد. چرا که اکنون نیز دریاچه نه تنها وضعیتش بدتر نشده، بلکه به وضعیت تثبیت شده و تا سال ۱۴۰۴ احیاء خواهد شد.
فارس: چقدر برداشت بی‌رویه آب از این دریاچه و یا موارد شبیه به آن و اجرا نکردن طرح کاشت درختان در مراتع و بیان‌ها به افزایش پدیده گرد و غبار دامن زده است؟
اکبری: حدود ۳۲۰ هزار هکتار کانون گرد و غبار در کشور شناسایی شده که ۴۰ هزار هکتار آن کانون فوق بحرانی است و در پایان سال ۹۵ با بازدیدی که آقای روحانی و جهانگیری داشتند، وزارت جهاد کشاورزی را موظف به مهار این پدیده کردند. البته عملیات بیولوژیک (کاشت نهال) برعهده سازمان جنگل‌ها و مراتع گذاشته شد، ولی در عرصه خیس کردن زمین‌های بحرانی برای پیشگیری از بلند شدن گرد و غبار برعهده معاونت آب و خاک وزارت جهاد کشاورزی گذاشته شد که ما هم طی سه ماه اخیر کانالی به طول ۴۴ کیلومتر و به عرض ۵۰ متر را در دستور کار قرار دادیم که ۳۰ میلیارد تومان اعتبار برای آن پیش‌بینی شده و هم اکنون ۲۵ پیمانکار در این عرصه مشغول فعالیت هستند و ۵۰۰ دستگاه بیل مکانیکی مشغول به کار است.
این پروژه ۸۵ درصد پیشرفت فیزیکی داشته که امیدواریم زودتر به بهره‌برداری برسد که در صورت راه‌اندازی ۲۰ متر مکعب آب در ثانیه به منطقه بحرانی گرد و غبار هدایت می‌شود و در کنار آن ۵ هزار هکتار عملیات نهال‌کاری به دلیل محدودیت زمانی کاشت نهال انجام شده است.
فارس: بحرانی‌ترین کانون‌های گرد و غبار در کدام بخش از کشور قرار دارد؟
اکبری: کانون اصلی گرد و غبار استان خوزستان است که ۵۰ هزار هکتار در جنوب هورالعظیم، ۲۸ هزار هکتار در شمال خرمشهر، ۱۱۲ هزار هکتار در جنوب و جنوب شرق اهواز، ۱۶ هزار هکتار در شرق اهواز، ۸۶ هزار هکتار در محدوده بندر امام تا امیدیه، ۳۲ هزار هکتار در محدوده ماهشهر تا هندیجان و ۱۹ هزار هکتار نیز در شرق هندیجان شناسایی شده است.
فارس: فکر می کنید باانجام این کارها چقدر از مشکلات گرد و غبار حل شود؟
اکبری: نمی‌توان این موضوع را انکار کرد که تنها ۳۰ درصد منشأ پدیده گرد و غبار داخلی است و ۷۰ درصد منشأ خارج از کشور دارد، اما به هر حال اجرای این طرح‌ها هم بی‌تاثیر نیست.
دیدگاه بسته شده است.