پسته خراسان به نام ایران به کام تاجیکستان

خراسان رضوی در تولید بسیاری از محصولات کشاورزی مانند پسته یکی از قطب‌های مهم کشور محسوب می‌شود اما تولیدکنندگان و صادرکنندگانش اذعان می‌کنند که دسترنج آن‌ها به نام سایر استان‌ها و یا سایر کشورها برند سازی شده و مهر فروش می‌خورد.

در این راستا رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی بیان می‌کند: بخش اعظم این محصول تولیدی به سایر استان‌های کشور منتقل و به نام پسته تولیدی همان استان‌ها به مقصد کشورهای خارجی صادر می‌شود و یا با صادرات به کشور ترکمنستان با برند آن کشور عرضه می‌شود.

به نظر می‌رسد پسته خراسان رضوی باوجود رکورد در تولید اما به جایگاه واقعی خود به‌عنوان برندی نام‌آشنا دست نیافته است و در بازار مصرف داخلی و خارجی غریب مانده است.

مقاوم دوم تولید پسته کشور

پسته از محصولات صادراتی و ارزشمند خراسان رضوی است و این استان مقام دوم محصول پسته در کشور را به خود اختصاص داده است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی در گفت‌وگو با بازار بابیان این جمله اظهار می‌کند: سطح زیر کشت پسته در خراسان رضوی ۱۲۰ هزار هکتار است که با میزان برداشت ۷۵۰ کیلوگرم پسته از هر هکتار و پیش‌بینی تولید ۶۶ هزار تن در سال لذا این استان مقام دوم کشور را دارد.

غلامحسین ساربان پسته و زعفران را از محصولات مزیت دار خراسان رضوی می‌داند و می‌گوید: کشت این محصول در اکثر شهرستان‌های استان انجام می‌شود که از مهم‌ترین این شهرستان‌ها می‌توان به مه‌ولات، خوشاب، بردسکن، رشتخوار و گناباد اشاره کرد که به ترتیب رتبه‌های اول تا پنجم تولید پسته در خراسان رضوی را دارا هستند.

وی ابراز می‌کند: سطح زیر کشت در سایر شهرستان‌ها نظیر بجستان، سبزوار، خلیل‌آباد، تربت‌حیدریه ، تربت‌جام، تایباد و مشهد نیز هر سال رو به گسترش است.

ساربان مهم‌ترین ارقام پسته رایج در استان خراسان رضوی را فندقی، کله قوچی، احمد آقایی، اکبری، بادامی سفید و قرمز و عباسعلی عنوان می‌کند و توضیح می دهد: شرایط نامساعد جوی و اقلیمی، کاهش شدید نزولات آسمانی، باد و توفان، نوسانات دمایی در زمان گرده‌افشانی و گرمای طولانی‌مدت، کم آبیاری باغات به دلیل خاموشی چاه‌ها از جمله عواملی است که در این سال های اخیر بر روی میزان محصول و باردهی درختان پسته در این استان اثرات نامطلوب داشته است.

معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی خراسان رضوی با اشاره به آسیب‌هایی که سال گذشته این محصول را مورد آسیب قرار داده می‌افزاید: پسته از محصولات مهم و صادراتی استان است که طی چند سال گذشته از خشک‌سالی و تغییرات اقلیم خسارت جدی دیده به‌گونه‌ای که حجم تولید پسته استان در سال گذشته به علت تنش‌های آب و هوایی ۳۰ درصد کمتر از مدت مشابه بود.

این کارشناس جهاد کشاورزی وجود باغات مکانیزه و نیمه مکانیزه با روش‌های کشت نوین و تک‌پایه و توانایی تولید محصول سالم و ارگانیک، تنوع ارقام، ۱.۵ تا ۲ برابر بودن متوسط عملکرد پسته استان نسبت به سایر استان‌ها را نیز از مزیت‌های باغات این استان ذکر می‌کند و می‌گوید: زودرس بودن برخی از ارقام و مصرف تازه خوری آن باعث شده است که هرساله بین پنج‌تا ۱۰ درصد از پسته استان به‌صورت تازه به سایر استان‌های کشور و حتی به کشورهای حوزه خلیج‌فارس صادر شود.

وی توضیح می‌دهد: در حوزه کشاورزی با توجه به مقاومت گیاه پسته به شوری و کم‌آبی توسعه کشت این گیاه در حواشی مناطق کویری استان موردتوجه قرارگرفته است و در بعضی از نقاط به متقاضیان احداث باغ پسته خدمات کارشناسی و فنی و نهاده‌های کشاورزی مساعدت لازم انجام‌شده است.

مشکلات پیش روی پسته کاران

در این رابطه حسین قانع یکی از پسته کاران مه ولات به خبرنگار بازار می‌گوید: متأسفانه هزینه نگهداری باغات به دلیل افزایش هزینه سم و کود و هم‌چنین دستمزد کارگر برای برداشت محصول خیلی زیاد شده است.

وی با ابراز گلایه از حمایت‌های دولتی به‌ویژه پرداخت تسهیلات از طریق بانک‌های عامل ابراز می‌کند: پرداخت تسهیلات بلندمدت، کم‌بهره و به‌ویژه تأمین سند برای ضمانت این تسهیلات سال‌هاست که باغداران را می‌رنجاند.

وی بابیان اینکه منابع آبی در طی چند سال گذشته به‌شدت افت کرده است به ما می‌گوید: تغییرات دمایی آب‌وهوا و تغییر اقلیم از جمله مشکلات در حوزه تولید محصول پسته است و بسیاری از باغداران را متضرر کرده است.

وی بابیان اینکه گرانی کود و سم و این روز ها ورود بسیاری از سموم تقلبی و بی‌خاصیت به بازار وضعیت باغداری را بیش از گذشته آشفته کرده است بیان می‌کند: آفات باغات پسته یکی دیگر از مشکلاتی است که کشاورزان در حوزه تولید پسته با آن روبه‌رو هستند و گرانی سموم و کودهای شیمیایی بیش از هر زمان دست کشاورز را خالی کرده است.

وی اظهار می‌کند: درخت پسته دائماً درگیر امراض مختلف مانند «نماتد» و «سن زدگی» و «پسیل» و «زنجره» می‌شود که برای کشاورز به جهت خرید سم و کود هزینه‌بر است و خسارات جبران‌ناپذیری را تحمیل می‌کند.

این کشاورز بابیان اینکه البته مسئولان و کارشناسان در کنار باغدار هستند و همکاری خوبی در خصوص تشخیص امراض دارند بیان می‌کند: اما در این راستا به هیچ کود یا سمی نمی‌توان اعتماد کرد.

وی بابیان اینکه پسته کله قوچی، اکبری، سفید، احمد آقایی و فندقی از انواع پسته‌هایی است که در این منطقه کشت می‌شود یادآور می‌شود: اما در میان این ارقام پسته کله‌ قوچی، احمد آقایی واکبری به دلیل درشت‌تر بودن متقاضی بیشتری دارد.

این باغدار عنوان می‌کند: در اینجا به دلیل خرده مالکی و عدم آشنایی باغداران با بازارهای صادراتی لذا مجبورند تا محصول خود را معمولاً به دلال‌ها بفروشند و لذا اغلب محصولات به‌صورت فله فروش می‌رود و این موضوع موجب ضرر باغدار می‌شود.

وی می‌گوید: اجرای طرح‌های خرید تضمینی در صورت اجرا کمک بسیار خوبی به کشاورز می‌کند و می‌تواند در کوتاه شدن دست دلالان تأثیرگذار باشد.

به نام ایران به کام دیگران

از مشکلات آب و هوایی و خشک‌سالی و کود و سم تقلبی که بگذریم دسترنج باغداران خراسان رضوی در آن‌سوی آب‌های کشور نیز داستان تلخی دارد.

رئیس هیئت‌مدیره اتحادیه صادرکنندگان خراسان رضوی در این رابطه اظهار می‌کند: پسته خراسان رضوی چندین سال در بازار تاجیکستان برندسازی شده است.

کاظم شیردل اذعان می‌کند: به دلیل آن‌که قیمت تمام‌شده این محصول در بازار ایران افزایش‌یافته و قیمت پسته ترکیه کمتر است لذا بازار تاجیکستان به تصرف پسته‌های ترکیه درآمده است.

وی بابیان اینکه تقاضای ما از دولتمردان آن است که برای اخذ مصوبات با بخش خصوصی مشورت شود، خاطرنشان کرد: لازم بود در خصوص افزایش قیمت محصولات کشاورزی با بخش خصوصی مشورتی شود و افزایش قیمت به‌صورت پلکانی اتفاق می‌افتاد؛ زیرا یکی از علت‌های کاهش بار صادراتی به کشورهای همسایه همین افزایش قیمت محصولات بوده است.