نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
امروزه بیشتر مردم با اثرات نامطلوب و زیان آور داروهای شیمیایی و سنتتیک آشنا شده اند و به سوی داروهای گیاهی و طبیعی که مسلماً هزاران سال تنها وسیله درمان و معالجه امراض و بیماری ها بوده است و از حداقل ضرر و زیان برخورددار می باشند روی آورده اند.
به گزارش اگری پرس انسان ها هزاران سال قبل از وقوع انقلاب صنعتی و عصر اکتشافات و اختراعات و ظهور تکنولوژی های جدید، در جریان زندگی و تعامل با طبیعت دریافته بودند که برخی گیاهان خاصیت درمانی دارند.
با شروع عصر جدید، پزشکی نوین و کشف داروهای شیمیایی، استفاده از طب سنتی و گیاهان دارویی رفته رفته کم رنگ شد. انقلاب عظیم پزشکی نوین که در حقیقت نقطه عطفی در تاریخ پزشکی اروپا به شمار می رفت از حدود ۴۵۰ سال قبل به این نتیجه رسید که عقاید بقراط و جالینوس و ابوعلی سینا را باطل و داروهای شیمیایی را جایگزین داروهای گیاهی و طبیعی کند. از آن زمان به بعد توجه پزشکان به داروهای شیمیایی که باید در آزمایشگاه ها ساخته می شد معطوف گردید. به تدریج، افزایش داروهای شیمیایی با انفجار علم در قرن بیستم همراه شد.
در ادامه روند پیشرفت علم و روشن شدن ضرر و زیان حاصل از تجویز داروهای شیمیایی و نیز بیماری هایی که از تجویز داروهای شیمیایی عارض می شد هر روز به تعداد بیماریها و امراض گوناگون افزوده می گردید. بر این اساس، امروزه بیشتر مردم با اثرات نامطلوب و زیان آور داروهای شیمیایی و سنتتیک آشنا شده اند و به سوی داروهای گیاهی و طبیعی که مسلماً هزاران سال تنها وسیله درمان و معالجه امراض و بیماری ها بوده است و از حداقل ضرر و زیان برخورددار می باشند روی آورده اند. در قرن حاضر تحقیقات گسترده ای بر روی گیاهان دارویی انجام پذیرفته و داروهایی با ماده موثره طبیعی افقهای جدیدی را برای جامعه پزشکان و داروسازان پژوهشگر گشوده است. به طوری که در حال حاضر حدود یک سوم داروهای مورد استفاده در جوامع انسانی را داروهایی با منشا طبیعی و گیاهی تشکیل می دهد و مساعی جهانی صنایع داروسازی بر این متمرکز است که ساخت شیمیایی اقلام مربوط به دو سوم بقیه داروها نیز تدریجاً منسوخ و به منابع گیاهی متکی گردد. از اینرو، صنایع داروسازی و گروههای تحقیقاتی بسیاری از کشورها توجه خود را به کشت و تولید گیاهان دارویی معطوف داشته اند.
در این راستا، هر ساله صدها هکتار از زمین های زراعی کشورهای غربی و آمریکا برای کشت گیاهان دارویی اختصاص می یابد. همانگونه که قبلاً اشاره شد، قرن ها استفادهی بشر از گیاهان دارویی موجب شده بود تا مردم بومی هر منطقه نسبت به خواص درمانی گیاهان آن منطقه آشنایی پیدا کنند و این آشنایی در طی زمان و از نسلی به نسل دیگر انتقال یافته و رفته رفته این اطلاعات جزء گنجینه دانش آن قوم و ملت گردید. گنجینه دانشی که نه تنها در مورد چگونگی حفظ سلامتی و درمان بیماری ها بود، بلکه این گنجینه، اطلاعات کاربردی تمامی ابعاد مختلف زندگی مردم آن منطقه را در بر می گرفت.
دانش بومی حاصل زندگی هزاران سالهی انسان بر این کرهی خاکی است. دانش بومی کاربرد گیاهان دارویی از آن جهت مهم به شمار می رود که استفاده از گیاهان دارویی نسبت به گذشته در جوامع بشری به ویژه جوامع شهری بیشتر شده است. گسترش طب سنتی و استفاده از گیاهان دارویی برای حفظ سلامتی و درمان بیماری ها، به اطلاعات جامع و کامل و شناخت خواص و ویژگی های گیاهان دارویی نیاز دارد و در این رابطه دانش بومی کاربرد گیاهان بومی مناطق مختلف جهان که در برگیرنده اطلاعات جامع و کامل و شناخت خواص و ویژگی های گیاهان دارویی آن منطقه است در حفظ سلامتی و درمان بیماری ها می تواند نقش بسزایی داشته باشد. گسترش استفاده از داروهایی با منشاء گیاهی و همچنین گیاهان دارویی و ایجاد دیدگاه منفی نسبت به داروهای شیمیایی به واسطه ی عوارض جانبی این گونه داروها، موجب شده است تا توجه به دانش بومی مردم محلی در رابطه با گیاهان دارویی مورد توجه قرار گیرد. زیرا همین دانش بومی است که در صورت مکتوب شدن می تواند اطلاعات لازم در مورد گیاهان دارویی و خواص درمانی آن را در اختیار متخصصین طب سنتی، محققین، شرکت های دارو سازی و سایر ذینفعان قرار دهد. علوم بومی شناخت گیاهان دارویی را اتنوبوتانی(Ethnobotany) یا “گیاه مردم شناسی” می نامند.
در مطالعات اتنوبوتانی برای دستیابی به اطلاعات از شیوه ی مستقیم برای جمع آوری داده های خام استفاده می شود. در این شیوه محقق به صورت مستقیم و بدون واسطه با افراد بومی محلی از قبیل رهبران محلی و ریش سفیدان و گیس سفیدان منطقه، کشاورزان، چوپانان و… ارتباط پیدا می کند و از ابزارهایی چون پرسشنامه، مصاحبه، قوم نگاری و… برای آشنایی با دانش بومی مردم منطقه استفاده می کند. همچنین در روش اتنوبوتانی محقق با جمع آوری گیاهان دارویی بومی منطقه و جمع آوری اطلاعات مربوط به این گیاهان از قبیل: نام محلی، قسمت مورد استفاده گیاه، شکل و نوع استفاده، نوع بیماری و… به ثبت این اطلاعات از دیدگاه مردم محلی میپردازد و سپس با تطبیق دانش بومی با دانش مکتوب و رسمی گیاهان دارویی به پربارتر شدن دانش بشری کمک می کند. همان طور که بیان شد، یکی از راه های معرفی و شناخت بهتر گیاهان دارویی، استفاده از دانش تجربی یا سنتی گذشتگان یا ریش سفیدان هر قوم و منطقه ای است.
استفاده و بهره گیری از دانش بومی گیاهان دارویی کمک میکند تا آنچه که توسط مردم محلی طی نسل های متمادی در مورد گیاهان دارویی بارها آزموده و بکارگرفته شده است به دانش کنونی بشر اضافه شود و در پی جمع آوری و ثبت همین دانشهای بومی است که می توان آنچه را که مربوط به مردم یک منطقه، قوم و قبیله است را در اختیار تمامی انسانها و نسلهای آینده قرار داد. از طریق علم اتنوبوتانی یا گیاه مردم شناسی و در تعامل با علوم گیاهی دارویی رسمی و ثبت شده و همچنین علوم پزشکی جدید و دانشگاهی است که می توان برای دستیابی به سلامتی انسان ها به پیشگیری و درمان بیماری ها پرداخت.
علیرضا رحیمی/ کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی- توسعه کشاورزی دانشگاه تهران
منابع:
دیدگاه بسته شده است.