نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
برای نخستین بار، طرح کشاورزی حفاظتی در سطح سه میلیون هکتار و در یک برنامه پنج‌ساله تدوین و به تأیید مشاوران رسید و به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای اختصاص اعتبار و ردیف بودجه ملی ارسال شده است که امید می‌رود در سال ۱۳۹۵ با اختصاص ردیف خاص، این حرکت شتاب بگیرد.
به گزارش اگری پرس محدودیت منابع آبی و خاکی، کشورهای جهان را به استفاده از روش‌های نوین که ضمن حفظ تولید و امنیت غذایی از مصرف آب اضافه جلوگیری کند، رهنمون کرده است؛ در حالی که امروزه در جهان کشاورزی حفاظتی با هدف تولید پایدار و حفظ منابع آب و خاک در سطحی معادل ۱۵۵ میلیون هکتار در حال انجام است، در کشور ما نیز ۱٫۵ میلیون هکتار از اراضی کشور تحت پوشش قرار گرفته و با تشکیل دفتری با عنوان کشاورزی حفاظتی در معاونت امور زراعت به‌نظر می‌رسد که این گام جدید به سرعت در حال پیشروی است و در آینده‌ای نه‌چندان دور، خواهیم توانست در جهان در این زمینه صاحب کرسی شویم.
فرزاد زلقی، مشاور معاون وزیر جهاد کشاورزی در امور زراعت و رئیس ستاد معاونت و مسئول کشاورزی حفاظتی این معاونت که پیش از این ریاست اداره امور فناوری‌های مکانیزه کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی استان خوزستان را عهده‌دار بود، آمده تا شعار “کشاورزی حفاظتی، آینده کشاورزی و کشاورزی آینده” را تحقق بخشد. او در گفتگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری کشاورزی ایران (ایانا) به بیان برنامه‌های وزارت جهاد کشاورزی برای پیشرفت این روش، نقاط قوت و ضعف، مشکلات موجود و برنامه‌های آینده پرداخته است که می‌خوانیم.
لزوم کشاورزی حفاظتی چیست و در این میان، ایران چه جایگاهی دارد؟
یکی از استراتژی‌های مهم وزارت جهاد کشاورزی، اجرای کشاورزی حفاظتی است که از سال ۱۳۸۶ خورشیدی در چهار استان خوزستان، فارس، گلستان و خراسان با سطحی معادل ۱۵۰ هکتار کلید خورد و پس از آن نیز در سایر استان‌ها آغاز شد و این وزارتخانه را بر آن داشت که در سال ۱۳۹۳ گروهی تحت عنوان کشاورزی حفاظتی تشکیل دهد؛ علاوه بر آن، این گروه که متشکل از صاحب‌نظران، محققان، اساتید دانشگاهی و تمامی کسانی است، در این زمینه نظر دارند. کمیته فنی متشکل از بخش‌های فنی کل کشور حرکت‌هایی را در این بخش آغاز کرده است، زیرا در حال حاضر به مرحله‌ای رسیده‌ایم که محدودیت منابع آبی و خاکی روزافزون است و باید روش‌های سنتی کشاورزی را تغییر دهیم و روش‌های نوین را جایگزین آن کنیم.
برای نخستین اقدام، طرح کشاورزی حفاظتی در سطح سه میلیون هکتار و در یک برنامه پنج‌ساله تدوین و به تأیید مشاوران رسید و به سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور برای اختصاص اعتبار و ردیف بودجه ملی ارسال شده است که امید می‌رود در سال ۱۳۹۵ با اختصاص ردیف خاص، این حرکت شتاب بگیرد.
با توجه به جدید بودن این شیوه کشاورزی، تاکنون چه اقداماتی انجام شده است؟
سال گذشته ۸۶۰ هزار هکتار از اراضی کشور با روش کشاورزی حفاظتی مدیریت شد و ۱۰ استان کشور به سیستم هاب که کانون‌هایی برای انجام فعالیت‌های تحقیقاتی، ایجاد مزارع الگویی و انتقال تکنولوژی به کشاورزان است، مجهز شد و این کانون‌های تحقیقات کاربردی اقدامات مؤثری را برای ترویج کشاورزان انجام دادند.
کشاورزی حفاظتی چگونه می‌تواند چالش‌های ناپایدار در تولید را بهبود بخشد؟
یکی از چالش‌های بخش کشاورزی ناپایداری در تولید است و کشاورزی حفاظتی که معنایی جز تولید پایدار با حفظ منابع آب و خاک ندارد، می‌تواند در شرایط اقلیمی فوق که با محدودیت فزاینده در منابع آب و خاک روبه‌رو هستیم، نقطه عطفی برای تولیدات بخش کشاورزی باشد؛ زیرا تولید حداکثری به هر قیمت دیگر امکان‌پذیر نیست.
چتر کشاورزی حفاظتی از سه اصل انجام حداقل عملیات خاکورزی، مدیریت بقایای گیاهی و رعایت تناوب زراعی مناسب تشکیل شده است و بر اساس آخرین نسخه علمی دنیا این روش کشاورزی می‌تواند باعث شود که انجام فعالیت کشاورزی دارای توجیه اقتصادی شود.
وضعیت دنیا و ایران در اجرای کشاورزی حفاظتی چگونه است؟
در حالی که در دنیا ۱۵۵ میلیون هکتار از اراضی با شیوه‌های حفاظتی مدیریت می‌شود، در ایران طی سال‌های گذشته کمتر از یک میلیون هکتار عملیات انجام شد و با سرعت گرفتن این روش در حال حاضر، ۱٫۵ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی به‌صورت حفاظتی کشت و کار می‌شود که امید می‌رود بتوانیم ضمن ارتقاء کیفی کار، با افزایش این سطح، در سال‌های آینده در دنیا صاحب کرسی شویم که در این راستا با دو مؤسسه تحقیقاتی بین‌المللی “سیمیت” که مرکز آن در مکزیک بوده و در زمینه ذرت و گندم دنیا فعالیت‌های تحقیقاتی انجام می‌دهد و “ایکاردا” که به مؤسسه تحقیقات کشاورزی دیم دنیا معروف است، همکاری‌های نزدیکی داریم و مقرر است که در چهار استان کشور پایلوت کشاورزی حفاظتی در بخش دیم و در چهار استان کشور پایلوت آبی اجرایی شود و طی پنج سال آینده، آخرین نمونه‌های ژرم‌پلاسم محصولات مختلف در عرصه کشت شود و در این راستا استان خوزستان به‌عنوان پایلوت تعریف شده است.
همچنین از آنجا که برای اجرایی شدن برنامه‌های اقتصاد مقاومتی، ۹ محصول و چهار طرح پشتیبان مدنظر است، کشاورزی حفاظتی یکی از مواردی است که کمک می‌کند بتوانیم برنامه‌های فوق را اجرایی کنیم که امید می‌رود با مصوب شدن بودجه در سال ۹۵، به اهداف پیش رو دست یابیم.
برای اجرایی شدن کشاورزی حفاظتی به چه مؤلفه‌هایی نیازمندیم؟
کشاورزی حفاظتی یک تغییر رویکرد از کشاورزی مرسوم به پایدار است و طی یک سال و نیم گذشته، روند استفاده از این روش پیشرفت مناسبی داشته است و پیش‌بینی می‌شود که تا پنج سال آینده بتوانیم سه میلیون هکتار را در جامعه کشاورزی پوشش دهیم و برای رسیدن به این هدف، فناوری‌هایی را به کشور وارد و بومی‌سازی کرده‌ایم و با مؤسسه‌های بین‌المللی نیز درباره نحوه کار برنامه‌ریزی‌هایی انجام داده‌ایم؛ به‌گونه‌ای که تاکنون ۱۰۰ درصد تکنولوژی‌های مرتبط با کشاورزی حفاظتی بومی سازی شده است.
در سال ۱۳۹۰ برای واردات فناوری‌های مدرن، ۳۵ میلیارد تومان از محل هدفمندی یارانه‌ها برای اجرایی شدن این برنامه اختصاص یافت که در سال‌های بعد آن، این کمک‌ها کاهش پیدا کرد تا جایی که نیازی به کمک‌های دولت نباشد. استفاده از روش کشاورزی حفاظتی، ساده‌ترین عملیات بوده که می‌تواند در کل کشور را و برای تمامی محصولات قابلیت اجرایی داشته باشد؛ بنابراین محدودیتی در این زمینه نداریم.
کشاورزی حفاظتی در مصرف آب و نهاده‌ها به چه میزان صرفه‌جویی می‌کند؟
بر اساس تحقیقاتی که توسط محققان داخلی انجام شده است، صرفه‌جویی در مصرف آب با استفاده از کشاورزی حفاظتی ۲۰ تا ۳۰ درصد برآورد شده است و علاوه بر آن، افزایش عملکرد در واحد سطح از سال سوم اجرای طرح به بعد، ۱۳ تا ۱۵ درصد برآورد شده است و برای دستیابی به نتایج فوق، ۶۸ طرح تحقیقاتی طی پنج سال گذشته به انجام رسیده است؛ همچنین برآورد شده است که ۳۰ درصد در مصرف بذور مورد استفاده با استفاده از این روش امکان‌پذیر بوده و به‌دلیل آنکه عبور و مرور وسایل مکانیزه از هفت‌بار به یک‌بار می‌رسد، می‌تواند در هر هکتار ۴۵ لیتر کاهش مصرف سوخت و گازوئیل داشته باشد، بنابراین در مصرف انرژی نیز صرفه‌جویی می‌شود.
کشاورزانی که اقدام به انجام کشاورزی حفاظتی می‌کنند، بعد از چه زمانی به نتیجه مطلوب می‌رسند و طی این مدت چه حمایت‌هایی از آنها می‌شود؟
طی سال‌های نخست تا سوم، به‌دلیل آنکه صرفه‌جویی در مصرف نهاده‌ها و کاهش هزینه‌ها در عملیات خاکورزی انجام می‌شود، کشاورزان به حمایت‌هایی نیاز دارند؛ چون ممکن است میزان تولید آنها از مقدار مطلوب فاصله داشته باشد، اما از سال سوم به بعد، کاهش تولید جبران می‌شود و در این راستا دولت برای پر کردن این نقیصه تا سطح ۷۰ درصد یارانه برای خرید تکنولوژی پرداخت می‌کند که در سال دوم این میزان یارانه کاهش یافته، به ۵۰ تا ۳۰ درصد رسیده و سپس در سال سوم قطع می‌شود.
کشاورزی حفاظتی با مصرف کودهای شیمیایی تناقض ندارد؟
با مدیریت بقایای گیاهی، بخش قابل توجهی از مواد آلی خاک به آن برگردانده شده و حاصلخیزی خاک‌ها حفظ می‌شود و علاوه بر آن زمانی که خاک به اندازه کافی غنی شده باشد، نیازی وجود ندارد که بخواهیم کود شیمیایی اضافه به خاک بدهیم و همچنین می‌توانیم با جلوگیری از سوزاندن کاه و کلش در سطح مزرعه و رعایت تناوب زراعی، بخش دیگری از کمبود‌ها را جبران کرده و بدین‌ترتیب نیاز به استفاده از کودهای شیمیایی را به کمترین میزان خود برسانیم.
برای تبدیل شدن شعار “کشاورزی حفاظتی به عملیاتی” چه اقداماتی باید انجام شود؟
اختصاص بودجه برای حفظ خاک با استفاده از این روش‌های کشاورزی حفاظتی می‌تواند بسیار مؤثر واقع شود؛ در این راستا در برنامه داریم که در صورت اختصاص ردیف بودجه، سه میلیون هکتار از اراضی کشور را طی مدت پنج سال تحت پوشش کشاورزی حفاظتی قرار دهیم و برای دستیابی به این مهم، استفاده از ادوات مکانیزه و آخرین تجارب دنیا می‌تواند بسیار مؤثر باشد./
دیدگاه بسته شده است.