پس از واردات میگوی مولد از اکوادور نوبت به واردات از آمریکا رسید

به گزارش اگری پرس همواره صید و پرورش آبزیان اهمیت بسزایی چه در تکمیل سبد غذایی انسان و چه در مباحث اقتصادی از قبیل تولید، اشتغال، صادرات و… داشته است. آمار تولید ۳۵۵ هزار تنی آبزیان در کشور و صادرات بالغ بر ۳۱۲ میلیون دلاری بخش آبزیان در سال گذشته، خود گویای اهمیت و توانمندی این بخش است. با این حال در کشور ما، تولید محصولات کشاورزی و دامی و پرورش آبزیان همیشه با ریسک بالا و مخاطرات زیادی همراه بوده است. در عرصه پرورش آبزیان از جمله پرورش میگو، وجود انواع بیماری ها موجب ایجاد مخاطرات گسترده در این زمینه شده است، به عنوان مثال رئیس سازمان شیلات در خصوص میزان خسارت میگو بر اثر بیماری لکه سفید در سال۱۳۹۴ بیان داشت: پیش‌بینی می‌کنیم حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد در استان بوشهر کاهش تولید بر اثر این بیماری داشته باشیم هر چند که آمار نهایی خسارت این بیماری اعلام نشده است. البته این گونه بیماری ها مختص ایران نیست و بیماری میگو در کشور‌های بزرگ و تولیدکننده با تلفات همراه است؛ به عنوان مثال کشور نروژ که بزرگترین تولیدکننده میگو در جهان است بر اثر بیماری لکه سفید در تولید میگو خسارت ۱۵ تا ۲۰ درصدی را تجربه کرده است.

مبارزه با بیماری ها در بخش آبزیان به ویژه میگو از فاکتورهای مهم محسوب می شود. مدیریت بهداشت و کنترل بیماری از انتخاب میگوی مولد شروع شده، در کارگاه های تکثیر ادامه می یابد و به استخرهای پرورش ختم می شود. در مورد انتخاب میگوهای مولد جهت تکثیر و پرورش باید حساسیت زیادی به خرج داده شود و اشتباه در این زمینه خسارت زیادی به بار می آورد و گاه به نابودی کل فرآیند تولید، تکثیر و پرورش میگو می انجامد.

در زمینه تولید میگوهای مولد با آنکه به گفته ی کارشناسان تولید این میگوها در کشور با تلاش و تجهیز منابع ممکن است؛ با این وجود در سالیان گذشته شاهد واردات محموله میگوهای مولد به کشور بوده ایم. محموله هایی که خود خالی از مشکل و بیماری نبوده اند و در ذیل عدم نظارت کافی و وافی نهادهای نظارتی ذی ربط وارد کشور شده اند و بعضاً بیماری هایی را به کشور وارد کرده اند که قبلاً سابقه وجود این بیماری ها در ایران وجود نداشته است. شاید بتوان بیماری لکه سفید میگو را از جمله همین بیماری های وارداتی دانست زیرا بیماری لکه سفید اولین بار در سال ۱۹۹۱ میلادی (سال ۱۳۷۰ شمسی) در چین مشاهده شد. عامل ویروسی این بیماری برای اولین بار در سال ۱۳۸۱ در استان خوزستان دیده شد. این بیماری باعث تلفات فراوان در استخرهای پرورش میگوی آبادان شد. همچنین در سال ۱۳۸۴ بیماری لکه سفید در استان بوشهر و در سال ۱۳۸۹ در استان سیستان و بلوچستان نیز دیده شد.

با توجه به اینکه کشورهای صادرکننده میگوهای مولد مثل نروژ، اکوادور، آمریکا و چین بصورت قابل توجه گرفتار بیماری های میگو مثل لکه سفید هستند با این حال هنوز هم در کشور بر واردات محموله های میگوی مولد تأکید می شود. رئیس اتحادیه تکثیرکنندگان میگو در مصاحبه ای در فروردین ۱۳۹۵ دلیل واردات میگوی مولد به استان بوشهر را افزایش امنیت تولیدکنندگان میگوی پرورشی ذکر کرده و خبر از هدف گذاری این سازمان برای تأمین ۷۰ درصدی بچه میگوهای اراضی پرورشی با ورود میگوهای مولد از خارج از کشور از جمله کشور اکوادور داده بود؛ که البته اخبار رسیده حاکی از امحا و معدوم سازی کامل اولین و دومین محموله های وارداتی میگوی مولد از کشور اکوادور به دلیل آلودگی به بیماری است.

شاهرخی در جمع خبرنگاران در شهر بوشهر به نقش مهم بچه میگوی عاری از بیماری در پرورش میگوی با کیفیت اشاره کرده و گفته بود: “به منظور پرورش میگوی عاری از بیماری، نیازمند استفاده از مولد سالم هستیم تا با پرورش این قبیل میگوها، بتوانیم با تکثیر آن‌ها درنهایت قادر به تولید میگویی سالم و بدون بیماری باشیم”.

وی که از واردات ۳ هزار ۴۰۰ جفت میگوی مولد عاری از بیماری از کشور اکوادور به ارزش ۱۷ میلیارد ریال برای تکثیر و پرورش میگویی سالم خبر داده بود، اکنون با امحای این آبزیان با توجه به قوانین کشور مواجه شده است. طبق ماده ۸ آیین نامه اجرایی چگونگی کنترل بهداشتی، تردد، نقل و انتقال، واردات و صادرات دام زنده و فرآورده های خام دامی ” هرگاه دام و فرآورده‌های خام دامی و مواد ذکر شده در این آیین نامه به علت آلودگی به بیماری ها یا فساد قابل ترخیص نباشد در صورتی که به تشخیص سازمان بتوان آلودگی را از بین برد اقدامات لازم به هزینه صاحبان آن ها انجام و اجازه ترخیص از طرف مأموران قرنطینه دامپزشکی داده خواهد شد و در غیر این صورت دام یا فرآورده یا مواد مورد بحث به وسیله صاحب آن ها باید برگشت داده شود و الا نسبت به امحاء آن ها از طرف ‌مأمورین سازمان اقدام خواهد شد”.

پس از نابودسازی اولین و دومین محموله میگوهای مولد وارداتی از کشور اکوادور در سال جدید، گفته می شود سومین و چهارمین محموله میگوهای مولد این بار از مبدأ آمریکا وارد استان بوشهر شده است و دلیل واردات این محصول از آمریکا بیمار بودن میگوهای اکوادوری عنوان شده است. البته در مورد واردات میگوی مولد از آمریکا پیش تر، حسن صالحی معاون وزیر جهاد کشاورزی و رئیس سازمان شیلات ایران خبر از این اقدام داده بود. صالحی با اشاره به قصد واردات میگو از امریکا بیان داشته بود: این کار به منظور تولید میگوی عاری از بیماری انجام می‌گیرد.

حال با توجه به این شرایط باید به انتظار نشست و دید که آیا محموله های وارداتی میگوی مولد از آمریکا هدف مسئولین و دست اندرکاران این بخش را فراهم می کند و یا اینکه این محموله ها نیز به سرانجام محموله های وارداتی از اکوادور که با فرض سالم بودن و دارا بودن گواهی های بهداشتی از کشور صادرکننده، به ایران واردت شدند ولی در نهایت امحا شدند، دچار خواهد شد.

در نهایت با توجه به این که به گفته بسیاری از کارشناسان ایران قادر است میگوهای مولد مورد نیاز خود را تولید کند امید است در سالی که بنام “سال اقتصاد مقاومتی، اقدام و عمل” نامگذاری شده است قدم های اساسی در زمینه تولید و تکثیر داخلی میگوهای مولد برداشته شود.

****

جهت آشنایی هر چه بیشتر با قوانین و دستورالعمل های مربوط به واردات میگوی مولد، بخش ذیل به این یادداشت اضافه گردید.

طبق مفاد قانون سازمان دامپزشکی کشور و آیین نامه اجرایی چگونگی کنترل بهداشتی، تردد، نقل و انتقال، واردات و صادرات دام زنده و فرآورده های خام دامی که در ذیل بدان اشاره شده است وظیفه نظارت و کنترل واردات و صادرات دام زنده و فرآورده های خام دامی به عهده سازمان دامپزشکی کشور که در زیر مجموعه وزارت جهادکشاورزی قرار دارد گذاشته شده است.

‌ماده ۳ – کنترل‌های بهداشتی موضوع آیین نامه اجرایی چگونگی کنترل بهداشتی، تردد، نقل و انتقال، واردات و صادرات دام زنده و فرآورده های خام دامی شامل بیماری های می‌شود که در چهارچوب فهرست منتشر شده از سوی دفتر بین‌المللی مبارزه با بیماری های ‌واگیر وابسته به سازمان ملل متحد (O.L.E) هر سه ماه یکبار توسط سازمان ]دامپزشکی[ اعلام می‌شود.

ماده ۷ – ورود و صدور هر نوع دام زنده، تخم مرغ نطفه‌دار، اسپرم دام، فرآورده‌های خام دامی، داروها و واکسن ها و سرم ها و مواد بیولوژیکی مواد ضدعفونی و سموم دامپزشکی و مواد غذایی متراکم و مکمل‌های غذای دام و داروهایی که برای ساختن مواد نامبرده مورد نیاز است باید با موافقت وزارت کشاورزی صورت گیرد.

دستورالعمل اجرایی واردات میگوی سفید

دفتر بهداشت و مدیریت بیماری های سازمان دامپزشکی کشور دستورالعمل اجرایی واردات میگوی سفید را تدوین و به واردکنندگان ابلاغ نموده است.

۱- دامنه

ضوابط بهداشتی واردات (IHR) میگوی مولد وانامی (سفید) SPF به کشور

۲- ضوابط کلی

الف- ضوابط کلی حاکم بر IHR مطابق با Aquatic animal health cod 2014 سازمان جهانی بهداشت دام (OIL) می باشد.

ب- بر اساس اطلاعات و اسناد و مدارک موجود در خصوص وضعیت بهداشتی پرورش آبزیان در کشور صادرکننده درخواست واردات مورد بررسی و ارزیابی خطر واقع می گردد.

پ- در صورت نیاز بازدید نماینده سازمان دامپزشکی از مزرعه مبدأ و محموله الزامی است.

ت- واردکننده باید مدارک و مستندات مورد نیاز را حسب مورد تهیه و در اختیار سازمان دامپزشکی کشور قرار دهد.

ث- سازمان دامپزشکی کشور مجاز به تائید یا رد صلاحیت کشورهای صادرکننده بر اساس ضوابط و مقررات بهداشتی موجود در کشور و بررسی های انجام گرفته است.

ج- در صورت بروز مشکل بهداشتی در روند واردات سازمان دامپزشکی ایران مجاز است در هر مرحله از واردات از ورود محموله جلوگیری نماید.

چ- واردات هرگونه محصول تراریخته از طریق این IHR ممنوع می باشد و بایستی از قانون ایمنی زیستی جمهوری اسلامی ایران و آئین نامه اجرائی آن تبعیت نماید.

۳- ضوابط کشور مبدأ:

الف- کشور باید عضو OIE بوده و ملزم به رعایت ضوابط بهداشت آبزیان و ارسال اطلاعات بیماری ها به OIE و برنامه های مراقبت از بیماری آبزیان باشد.

ب- برنامه جامع برای مدیریت بیماری های آبزیان در کشور صادر کننده موجود باشد (نحوه ریشه کنی، کنترل و پیشگیری برای هر کدام از بیماری های اخطار کردنی وجود داشته باشد).

پ- مرجع ذیصلاح کشور صادرکننده باید پاسخگوی بیماری های آبزیان و مرجع صادرکننده گواهی سلامت آبزیان باشد.

ت- محموله میگوی مولد وارداتی بایستی دارای گواهینامه بهداشتی (Health Certificate) معتبر از دامپزشکی رسمی و دولتی کشور مبدأ (مرجع ذیصلاح) مبنی بر عاری بودن (SPF) محموله مولدی نسبت به عوامل بیماری زا شامل پاتوژن های (MrNV- HPV- IMNV-MBV- BP- WSSV- NHP- EMS/AHPNS- TSV- IHHNV-YHV) و همچنین انگل­های Microsporidians- Haplosporidians- Gregarian) باشد.

ث- در گواهینامه بهداشتی فوق الاشاره بایستی عاری بودن منطقه (Zone) و واحد آبزی پروری (Aquaculture establishment) و محموله (shipment) از عوامل بیماری زا به شرح جدول الگوی بین المللی (OIE-2014) نیز اعلام گردد:

علیرضا رحیمی/ کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی- توسعه کشاورزی دانشگاه تهران.