سایه سنگین «تب برفکی» بر زندگی دامداران

به گزارش خبرنگار  اگری پرس، تب برفکی در ایران یکی از مهمترین عوامل تهدید کننده سرمایه دامی و تولیدات دامی و اولین بیماری دامی در مواجه با دام ها است.

متأسفانه طی سال های اخیر شاهد هستیم که تعداد زیادی از دام ها در اثر این بیماری تلف می شوند.

به طور مثال محسن عابدزاده، رئیس اداره بهداشت و مدیریت بیماری‌های دامی اداره‌کل دامپزشکی خراسان‌رضوی در بهمن ماه ۹۵ گفت: از ابتدای شروع شیوع بیماری از بهمن‌ماه سال ۹۴ تابهمن ماه ۹۵ حدود ۱۵۰۰ رأس دام سبک در سطح استان تلف شده است.

از دی‌ماه سال ۹۴ که بیماری تب‌برفکی در میان دام‌ها شناسایی شد، وضعیت تقریباً بحرانی در برخی از استان‌ها به‌ویژه مناطق غربی کشور پیش آمد و تا کنون هم هنوز این بیماری جان حیوانات زوج‌سم را می‌گیرد؛ البته با شدتی بسیار کمتر.

قاسم رضائیان، معاون بهداشتی و پیشگیری سازمان دامپزشکی در سال ۹۵ بود که  با اشاره به اینکه دو اتفاق مهم در سال ۹۴ باعث ورود ویروس تب برفکی به ایران شد، گفت: این دو عامل عبارتند از پوشش ناکافی ایمنی در جمعیت دام‌های کشور به‌دلیل محدودیت‌هایی که در تأمین و تولید واکسن به‌وجود آمد و دیگری مشاهده سویه‌های جدید این بیماری در کشورهای همسایه نظیر ترکیه و عربستان که نمونه آن هم در ایران دیده شد.

با استناد به اظهارات این مقام مسئول می توان گفت یکی از دلایل بروز این بیماری در بین دام ها کمبود واکسن و ورود سوش‌های جدید عامل اصلی گسترش تب برفکی است.

نگاهی دقیق به وضعیت بروز تب برفکی در دام ها بیانگر چندین آسیب در راستای ایجاد این بیماری در صنعت دام است.  آسیب تب برفکی به عده زیادی از روستا نشینان در سال های گذشته، نبودن آمار دقیق از تلفات دام ها، فرسوده شدن فن آوری تولید واکسن در موسسه رازی، نقش کم رنگ شرکت های دانش  بنیان در تولید واکسن تب برفکی در سال های اخیر و دلیل آن از جمله آسیب هایی  است که با شنیدن تب برفکی در ذهن ها بروز می کند.

 

تب برفکی، بیماری ویروسی و بسیار واگیردار است که به عنوان طاعون برای صنعت دامداری از آن یاد می شود و به شدت به این صنعت خسارت می زند. البته این بیماری دامی با واکسیناسیون پیشگیری می شود و با قرنطینه، ضد عفونی و گاهی معدوم نمودن دام قابل کنترل است.

*خسارات اقتصادی بیماری دامی تب برفکی

یکی از مهمترین نکاتی که در صورت بروز این بیماری در دامداری ها بروز می کند علاوه بر مسائلی که بیان شد خسارات اقتصادی است.

متأسفانه تاکنون مطالعه جامعی از خسارات اقتصادی این بیماری در سطح کشور صورت نگرفته، اما آمارهای دفتر بین المللی بیماری های واگیر دام (OIE) نشان می دهد، در کشورهایی که این بیماری را به شکل بومی دارند، خسارات به شرح زیر است:

 

%٢۵ کاهش تولید شیر در گله های مبتلا

 

%٢۵ کاهش تولید گوشت در گله های مبتلا

 

%٢۵ کاهش تولید پشم در گله های مبتلا

 

%۵ تلفات در دام های مبتلا

 

قابل ذکر است که هزینه های اقتصادی دیگری مانند هزینه های درمان، ناباوری و کاهش باروری، محدودیت در تجارت دام و فرآورده های خام دامی و… نیز از جمله خسارت ها محاسبه نشده است.

اما به راستی مسئولیت نظارت بر امور دام بر عهده کیست؟ ارگان های زیادی در کشور وجود دارد که سالانه بیش از ۱۵۰ تا ۲۰۰ میلیارد تومان برای حفظ سلامت دام ها دریافت می کنند ولی به دلیل ناکارامدی نه تنها نمی توانند به صورت یک کار اقتصادی و مولد فعالیت کنند بله با ایجاد رانت های اداری مانع از فعالیت بخش خصوصی و شرکت های دانش بنیان در این زمینه می شود و در همین راستا خسارت سنگینی را به اقتصاد وارد می کنند.

متأسفانه این روزها خبرهای غیر رسمی حکایت از تلف شدن بیش از ۱۰۰ هزار دام مبتلا به این بیماری دارد.

*ارگان های مسئول در قبال این بیماری

سازمان دامپزشکی به عنوان متولی تامین سلامت دام در کشور در کنار موسسه تحقیقات واکسن و سرم سازی رازی به عنوان متولی ساخت واکسن در قبال سلامت دام مسئولیت دارند. اما متأسفانه هیچ کدام در زمینه میزان نیاز کشور به تولید واکسن وتأمین سلامت دام جوابگو نیستند.

با توجه به اینکه همواره پیشگیری بهتر از درمان است، اگر همه نهادهای مسئول بپذیرند که در بحث حفظ سلامت جامعه انسانی و دامی، پیشگیری بسیار کم هزینه تر از درمان است، به طور حتم در تخصیص اعتبارات مبارزه و پیشگیری به سازمان دامپزشکی اهتمام بیشتری خواهند داشت.

سازمان دامپزشکی به عنوان نهادی  که پایش در این ماجرا گیر است، در خصوص بیماری تب برفکی باید توضیح دهد که چرا اقدامات پیشگیرانه را انجام نداده است؟ چرا آمار و ارقام را مخفی می کند؟ تا کنون هیچ مسئولی حاضر به شفاف سازی در این زمینه نشده است.

کارشناسان کشاورزی معتقدند واردات دام زنده به کشور خسارت‌های شدیدی به اقتصاد دامی کشور وارد می‌کند. بنا بر فرمایشات رهبر انقلاب، کشاورزی در کشور ایران محور توسعه است و دامپروری نیز از زیرشاخه‌های اصلی کشاورزی است. از طرفی عدم توجه به این بخش و از طرف دیگر وارد کردن دام زنده از خارج، این صنعت را با مشکل مواجه کرده است. اکثر استان‌های کشور اقتصادشان بر پایه دامپروری می‌گذرد و وارد کردن دام زنده به کشور همین دامپروری سنتی که در بسیاری از استان‌ها رواج دارد و مردم با آن روزگار می‌گذرانند را با خطر نابودی مواجه خواهد کرد و تعداد افرادی که در این زمینه مشغول کارند کم و به تعداد افراد شهرنشین اضافه می‌شود.

علاوه بر همه خساراتی که وارد کردن بی‌رویه دام به کشور به اقتصاد کشاورزی ما می‌زند باید تبعات سوء ناشی از ورود دام‌های بیمار و آلوده را نیز اضافه کنیم که این امر نتیجه بی‌توجهی مسئولان و عدم توجه به موضوع قرنطینه کردن دام‌های وارداتی است.

در کنار این موضوع مسئله مهم این است که سالهاست کشور توانمندی تولید واکسن تب برفکی را دارد. پس چرا بحث تب برفکی دام در کشور تبدیل به بحران شده است؟ با توجه به تاکید مقام معظم رهبری بر لزوم دانش بنیان شدن بخش های مهم اقتصادی، اهمیت پرداختن به موضوع ساخت واکسن در کشور باید چندین برابر باشد نه این که با توجیح کمبود واکسن دامی هر ساله شاهد تلف شدن بخش زیادی از صنعت دام و خسارت چشمگیر به اقتصاد باشیم.