خیز نوادگان چنگیز برای گسترش تجارت کشاورزی با ایران

به گزارش اگری پرس در هفته ای که گذشت، وزارت جهاد کشاورزی میزبان یک مهمان خارجی بود. لوندگ پورسورن وزیر خارجه مغولستان که در رأس هیئتی دیپلماتیک به ایران سفر کرده بود پس از دیدار با وزیر امور خارجه کشورمان، در دومین دیدار رسمی اش با مقامات ایرانی، مهمان محمود حجتی وزیر جهاد کشاورزی بود. در این دیدار هر دو طرف بر گسترش روابط دوجانبه تأکید کردند. وزیر امور خارجه مغولستان به وجود ظرفیت های گسترده کشاورزی و دامپروری در این کشور اشاره کرد. وی با بیان اینکه کشورش به لحاظ وضعیت پرورش دام و تعداد آن وضعیت مناسبی دارد خواستار گسترش روابط اقتصادی و تجاری در این زمینه شد.

لوندگ پورسورن با اشاره به اینکه در مغولستان ده ها میلیون رأس دام وجود دارد گفت: کشورش در سال های گذشته شاهد میزان رو به افزایشی از ثبت تقاضای تجار ایرانی جهت واردات دام از مغولستان بوده است، به همین علت وی خواستار تسریع در روند تجارت دام و تبادل مجوزهای دامپزشکی بین دو کشور شد.

وزیر خارجه مغولستان با اشاره به مشابهت های اقلیمی ایران و مغولستان پیشنهاد کرد که در زمینه کشت محصولات کشاورزی و بیابان زدایی از ظرفیت های موجود استفاده شود. وی با اشاره به اینکه مغولستان در بٌعد سرزمینی کشوری وسیع است اعلام داشت که کشورش آماده همکاری با ایران در زمینه ی کشت فرا سرزمینی است.

با توجه به ظرفیت های موجود در ایران و مغولستان به بررسی این ظرفیت ها و امکان استفاده از آن می پردازیم.

مغولستان در بخش شمالی آسیای میانه واقع است و از سمت شمال با کشور روسیه (سیبری) و از طرف جنوب با کشور چین مرز مشترک دارد. کشور مغولستان به آب های آزاد راه ندارد و روسیه و چین تنها همسایگان مغولستان هستند که از شمال و جنوب این کشور را محصور کرده اند. مغولستان به لحاظ وسعت تقریباً مشابه ایران است. این کشور مساحتی معادل ۱٬۵۶۴٬۱۱۶ کیلومتر مربع دارد و در مقایسه با ایران که وسعت ۱٬۶۴۸٬۱۹۵ کیلومتر مربع را داراست مقداری کوچکتر است.

در مورد جمعیت مغولستان، این کشور به لحاظ جمعیتی اختلافی فاحش با ایران دارد. جمعیت مغولستان چیزی در حد ۳ میلیون نفر است و به این لحاظ کشور مغولستان از کم تراکم ترین کشورهای جهان محسوب می شود. ۸۰ درصد از مساحت کل این کشور، قابلیت کشاورزی را داراست]۱[ البته محدودیت هایی مثل سردی هوا، زمستان های طولانی، وجود مناطق کوهستانی، ارتفاع بالا از سطح دریا و… از محدودیت های کشاورزی در این کشور محسوب می شود.

اقتصاد مغولستان به دامداری وابسته است. گاو، گوسفند، بز و شتر از دام هایی هستند که در این کشور پرورش داده می شود و به گفته لوندگ پورسورن وزیر خارجه مغولستان تعداد دام‌های موجود در این کشور حدود ۷۰ میلیون رأس است. وجود ۷۰ میلیون رأس دام در مغولستان و جمعیت ۳ میلیون نفری این کشور در مقایسه با ۱۲۰ میلیون واحد دامی موجود در ایران (شامل ۷۶ میلیون راس دام سبک، ۹ میلیون راس گاو و ۱۵۷هزار شتر) و جمعیت ۸۰ میلیونی کشور، بسیار قابل ملاحظه است.

علاوه بر دام، غلات (از جمله محصولات علوفه ای) نیز در مغولستان تولید می شود. صنایع این کشور شامل صنایع غذایی، پوست و پشم است. مغولستان دارای اقتصادی وابسته به کشاورزی است و گندم، جو، سیب زمینی، اسب و دام از جمله محصولات صادراتی این کشور محسوب می شود.

ایران می تواند از ظرفیت های متعددی که مغولستان دارد استفاده کند. مغولستان به لحاظ بٌعد مسافت فاصله کمتری نسبت به سایر کشورهایی که معمولاً واردات محصولات کشاورزی و دامی از آن صورت می گیرد (مثل استرالیا، برزیل و…) دارد. هر چند که این کشور به آب های آزاد دسترسی ندارد اما با این حال این کم بودن فاصله در مقایسه با بسیاری از کشورهایی که اکنون مبدأ واردات محصولات کشاورزی و دامی ایران هستند باعث می شود هزینه حمل و نقل کاهش یابد.

دومین مزیتی که اقتصاد مغولستان دارد آن است که این کشور با کشورهای روسیه و چین همسایه است و مراودات اقتصادی و سیاسی چشمگیری با این دو کشور دارد. از آنجا که ایران نیز روابط سیاسی و تجاری گسترده ای با چین و روسیه دارد و حتی در شرایط تحریم ها نیز این روابط پایدار ماند لذا ارتباط مناسب ایران و مغولستان با کشورهای چین و روسیه می تواند به تسهیل روابط اقتصادی بین ایران و مغولستان بیانجامد و در صورت نیاز می توان خارج از فضای دلار، یک شبکه ارزی در بین این کشورها ایجاد کرد زیرا ارزهایی مثل ین و روبل مورد قبول طرفین است و می توان در گام اول از این ارزها در جایگزینی دلار استفاده کرد و در گام نهایی با بستن پیمان دوجانبه پولی بین ایران و مغولستان از ارزهای ملی هر دو کشور در مراودات تجاری استفاده کرد.

مزیت بعدی کشور مغولستان تعداد بالای دام های موجود در این کشور است و همان طور که پیش تر گفته شد ۷۰ میلیون رأس دام در مغولستان وجود دارد و این کشور از صادرکنندگان دام در دنیا محسوب می شود به این لحاظ مغولستان می تواند بخشی از بازار واردات گوشت به ایران را به خود اختصاص دهد و تأمین کننده نیاز کشور به گوشت قرمز باشد، کما اینکه در چند سال گذشته نیز واردات دام از این کشور صورت گرفته است. این موضوع مورد تأکید وزیر جهادکشاورزی کشورمان قرار گرفت و آقای وزیر بیان داشت: “تمایل داریم برای کاهش هزینه واردات، بخشی از گوشت مورد نیاز وارداتی را از طریق مغولستان تأمین کنیم”.

از دیگر مزیت های مغولستان آن است که سرزمین های این کشور می تواند از جمله سرزمین های هدف کشت فرا سرزمینی باشد و این موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد. امری که توسط وزیر امور خارجه مغولستان پیشنهاد شد و مورد توجه وزیر جهاد کشاورزی کشورمان قرار گرفت. حجتی در این رابطه گفت: “ما به کشت فرا سرزمینی در این کشور علاقه‌مند هستیم و امیدواریم زمینه‌های این موضوع برای ایران فراهم شود”.

وجود و پرورش شتر دو کوهانه در مغولستان از دیگر مزیت های کشاورزی و دامپروری این کشور است. به گفته وزیر جهاد کشاورزی، ایران متقاضی واردات این گونه شتر از مغولستان است؛ اما شتر دو کوهانه چه ویژگی هایی دارد که مورد توجه وزارت جهاد کشاورزی قرار گرفته است؟ در این رابطه این توضیح را باید داد که بیشتر شترهای موجود در کشورمان و شبه جزیره عربستان و به طور کلی غرب آسیا از گونه شترهای یک کوهانه هستند.

شترهای دوکوهانه بیشتر در کشورهای چین، مغولستان، افغانستان، آسیای مرکزی و… پرورش داده می شود. از ویژگی های این گونه شتر، مناسب بودن جهت پژوهش های علمی و ژنتیکی و همچنین مقاوم بودن در برابر سرمای هوا و زمین های سنگلاخی است. تعداد معدودی از این شترها (کمتر از صد نفر) در استان های اردبیل و گلستان وجود دارد.

از تلاقی شترهای نر دوکوهانه با شترهای ماده یک کوهانه شترهای دو رگه ای حاصل می شود که از خصوصیات آن ها در نسل اول این است که همیشه وزنی سنگین تر از والدین خود دارند و گوشت بیشتری تولید می کنند و توانایی بالاتری در انجام کارهای طاقت فرسا نسبت به سایر شترها دارند، این ویژگی شترهای دو رگ آن ها را جهت کوچ عشایر در مناطق سردسیر مناسب کرده است.

در رابطه با واردات شترهای دو کوهانه از مغولستان، وزیر امور خارجه این کشور به محمود حجتی قول مساعد داد و بیان داشت:”ما می توانیم این دام را در اختیار ایران قرار دهیم و مشکلی در این زمینه وجود ندارد”.

در این دیدار حجتی وزیر جهاد کشاورزی در رابطه با ظرفیت های کشاورزی ایران بیان داشت: ایران در سال گذشته شش و نیم میلیارد دلار در زیر بخش کشاورزی صادرات داشته است و در زمینه شیلات، دامپروری، طیور، فنّاوری تولید بذر، محصولات باغی در منطقه جایگاه ویژه ای دارد. وی افزود ایران با نیم قرن تجربه در زمینه بیابان زدایی و کسب تجربه در زمینه تولید محصولات کشاورزی در شرایط کم آبی، در تمامی زیربخش های کشاورزی آمادگی همکاری با کشور مغولستان را دارد. وزیر جهاد کشاورزی با اشاره به محصولات میگو و خشکبار کشور اظهار داشت: ایران می تواند بخشی از نیاز مغولستان به میگو و خشکبار را تأمین کند.

در نهایت نیز وزیر خارجه مغولستان از وزیر جهاد کشاورزی کشورمان جهت سفر به کشور مغولستان و بررسی ظرفیت وسیع کشاورزی و دامپروری این کشور دعوت به عمل آورد.

علیرضا رحیمی/ کارشناس ارشد مهندسی کشاورزی- توسعه کشاورزی دانشگاه تهران.

منابع:

[۱] http://www.fao.org/docrep/w8302e/w8302e03.htm#1.5 land resources