نام کاربری یا نشانی ایمیل
رمز عبور
مرا به خاطر بسپار
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه تمرکز آب در یک منطقه منجر به توهمی به نام آب فراوان میشود، گفت: فرونشست و رانش زمین که به آن زلزله خاموش می‌گویند از پیامدهای سدسازی‌های نامناسب با شرایط اقلیمی است.
به گزارش اگری پرس، عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه تعداد سدهای احداث شده در کشور متناسب با شرایط آبی کشور نبوده است، افزود: وجود سد در برخی مناطق لازم است، ولی برای همه مناطق کارایی ندارد و در واقع استفاده لازم در ارتباط با مهار سیلاب‌ها و تولید برق را ندارد.
خاتون آبادی تصریح کرد: حدود ۷ درصد برق مورد نیاز کشور به شیوه برق آبی (هیدروالکتریک) تولید میشود، در حالی که بهترین شیوه این است که در اصلاح حوزه‌های آبخیز کشور سرمایه‌گذاری شود.
وی با بیان اینکه وجود جنگل‌ها و مراتع باعث میشود که آبی که وارد حوزه‌های آبخیز کشور میشود، به داخل زمین نفوذ کند، گفت: وقتی جنگل‌ها مدیریت نشود و برداشت از مراتع بیش از ظرفیت باشد، آب به داخل زمین نفوذ نمی‌کند.
وی با بیان اینکه بخشی از آب پشت سدها تبخیر میشود، افزود: سدسازی باید ابزار باشد نه هدف، زیرا سدها آب تولید نمی‌کنند و با نگهداری آب در پشت سد، آبی که باید در رودخانه‌ها جاری باشد، مسیرش عوض میشود.
خاتون آبادی تصریح کرد: با کم شدن آب رودخانه‌ها بر اثر سدسازی‌ها چاه‌هایی که در حریم رودخانه‌ها قرار دارند، هم کم آب می‌شوند و این اتفاق منجر به برداشت آب‌های فسیلی میشود.
خاتون آبادی با اشاره به پیامدهای سدسازی گفت: وقتی در یک منطقه با ورودی آب معین سد احداث میشود، باعث تمرکز آب در یک نقطه میشود و بدین ترتیب مدیریت آبی که به صورت عادلانه در کل حوزه جریان داشته و آب مورد نیاز جمعیت روستاها و دام‌های منطقه را تأمین می‌کرده، به دست سازمان آب می‌افتد.
وی با بیان اینکه تمرکز آب در یک منطقه توهمی به نام آب فراوان به وجود می‌آورد، اظهار داشت: این امر منجر به تقاضای جدید از جمله تقاضا برای تولید فولاد، آهن و دیگر محصولات صنعتی و توسعه کشاورزی و باغداری و انتقال جمعیت میشود.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: اگر صرفا با نگاه سازه‌ای و مهندسی به مشکل آب نگاه کنیم و جنبه‌های اجتماعی و اقتصادی و اکولوژیکی و یا زیست بومی و زیست محیطی را در نظر نگریم، همواره باید با مصرف و فروش انرژی فسیلی در فکر ایجاد سد و احداث تونل و لوله‌‌‌گذاری مستمر باشیم و به دنبال آب انتقالی، مهاجرت‌های جدید و کمبودهای تازه آب را موجب شویم و این سیکل معیوب را همواره ادامه دهیم.
خاتون آبادی بیان داشت: با سدسازی و تمرکز آب در یک نقطه همچنین تقاضا برای توسعه کشاورزی بیشتر میشود، در حالی که بهره‌برداران و حق آبه‌داران قدیمی که در مسیر رودخانه‌ها و تالاب‌ها از آب حوزه بهره‌مند بودند، از حق خود بی‌نصیب می‌مانند.
وی افزود: نمونه بارز این اتفاق در تالاب گاوخونی، دریاچه ارومیه، دریاچه شادگان، هامون و رودخانه میناب است که با ساخت سدها و حفر چاه‌ها نه تنها زمین‌های اطراف آنها خشک شده، بلکه دریاچه‌ها هم با مسئله خشکی و کمبود آب مواجه شده‌اند.
* زلزله خاموش پیامد سدسازی غیرکارشناسی است
خاتون آبادی گفت: یکی از پیامدهای سدسازی نامناسب با شرایط اقلیمی و سفرههای آب زیرزمینی، فرونشست و نیز رانش زمین است که به آن زلزله خاموش نیز می‌گویند.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: یکی از دلایل اصلی این است که خشک شدن رودخانه‌ها موجب عدم تغذیه سفرههای آب زیرزمینی و افزایش میزان بهره‌برداری آب از چاه‌های حریمی و رودخانه‌ها و در نتیجه تراز منفی آبخوان‌های مناطق با رودخانه‌های خشک میشود.
وی افزود: در میناب خندق‌های ناشی از نابودی آبخوان‌ها به دنبال احداث سد استقلال و در استان تهران و دشت اصطهبان فارس، خراسان رضوی و دشت مهیار اصفهان و در دامنه در فریدون اصفهان محسوس است.
استاد دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه حوزه‌های آبخیز باید احیا شود، گفت: مراتع دستخوش تغییرات غیرطبیعی شده است و با چرای بیش از اندازه و پیش از موعد فرصت احیا را از دست داده است.
وی بیان داشت: وقتی دام پیش از موعد وارد مراتع میشود، با سم‌های خود بوته‌ها را از خاک مرطوب بیرون می‌آورند و اگر مرتع خشک باشد، به علت تردد دام‌ها در مراتع خاک آن سفت میشود، بنابراین در هر دو حالت قابلیت نفوذ‌پذیری مراتع بالادستی به عنوان حوزه‌های آبخیز از بین می‌رود.
هزار سال برای تشکیل یک سانتی‌متر خاک
وی با بیان اینکه تشکیل هر سانتی‌متر خاک در مناطق مرطوب ۵۰۰ سال و در مناطق خشک حدود هزار سال طول می‌کشد، افزود: در شرایطی که نفوذ‌پذیری آب مراتع از بین می‌رود، بارش منجر به سیل و شسته شدن خاک سطح زمین و از بین رفتن آن میشود.
خاتونآبادی با بیان اینکه وقوع پدیده سیل تا حدودی طبیعی است، بیان داشت: با اقدامات پیش‌گیرانه نباید اجازه وقوع سیل را داد، اما در صورت بروز سیل هم باید پخش سیلاب صورت بگیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه آب باید در بستر رودخانه‌ها جاری باشد، تصریح کرد: وقتی آب در چرخه و سیکل طبیعی قرار گیرد، نه تنها خاک نشست نمی‌کند، بلکه آب فسیلی نسل‌های آینده هم از چاه‌ها استخراج نمی‌شود.
وی با بیان اینکه در کتب پیشینیان ما (مانند کتاب کرجی در هزار سال پیش) ذکر شده که به دلیل قرار گرفتن ایران در مدار خشکی، آب باید در زیرزمین حرکت کند، گفت: این موضوع کمتر رعایت میشود.
خاتونآبادی تصریح کرد: همچنین برای جلوگیری از هدر رفت آب در سدها باید سطح آن را با گلوله‌های پلاستیکی پوشاند.
وی در پاسخ به این سؤال که آیا ساخت برخی سدهای کشور اشتباه بوده و بخشی از خشکسالی‌ها و مشکلات آبی در کشور ناشی از این سدسازی‌های غلط است، گفت: باید ارزیابی اثرات زیست محیطی، اقتصادی و اجتماعی، ظرفیت زیست محیطی و هزینه فایده در سدهایی که ساخته شده صورت گیرد.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان با بیان اینکه باید ارزیابی سدها و بویژه سدهای در حال ساخت انجام شود، گفت: در ساخت سد و طرح‌های سدسازی باید الزامات هر منطقه و میزان آب و سیلاب هر منطقه در نظر گرفته شود، تا منجر به خسارت اکوسیستم نشود و حتی‌الامکان آب در مسیر رودخانه‌ها جاری شود و به تالاب‌ها و دریاچه‌ها برسد.
وی با بیان اینکه به جای تولید برق از آب باید به سمت تولید برق از خورشید رفت، گفت: در یکی از شهرهای کشور آلمان که فقط ۳ ماه و نیم آفتاب دارد، برق خانگی از طریق صفحات خورشیدی تولید میشود.
خاتونآبادی تصریح کرد: با توسعه صنایع سنگین و آب‌بر در کنار رودخانه‌ها که مصرف حقابه دارد، تعادل اکولوژیک بهم می‌خورد.
وی با بیان اینکه نباید در مناطق کم‌آب کشاورزی و صنعت توسعه یابد، گفت: جایابی صنایع از لحاظ آمایش سرزمین حائز اهمیت است، بنابراین بهتر است که صنایع در کنار دریاها راه‌اندازی شود تا مجبور به انتقال آب نشویم.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه یک سوم سرانه جهانی آب داریم و سه برابر سرانه جهان آب مصرف می‌کنیم، گفت: برای جلوگیری از مهاجرت روستاییان به شهرها باید رودخانه‌ها را احیا کرد و برای تحقق این امر باید ذینفعان را مشارکت داد.
عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: بنابراین برای احیای رودخانه‌ها و مدیریت یکپارچه از بالا دست تا پایین دست باید حقابه‌داران، متخصصان و مؤسسات دولتی با هم همکاری کنند.
خاتون آبادی گفت: یک رودخانه اگر از چند استان هم عبور کند، همه استان‌ها باید در مدیریت و تصمیم‌گیری در مورد آن به شکل یکپارچه و با حضور همه اهالی حضور داشته باشند.
وی با اشاره به روش‌های نوین آبیاری گفت: آبیاری تحت فشار تابع شرایط از جمله دمای محیط، شوری آب و شرایط اقلیمی و منطقه‌ای الزامات مدیریتی است. همچنین اراده جدی لازم است برای عدم توسعه کشت از آبی که از طریق آبیاری تحت فشار صرفه‌جویی میشود و باید دانست که بهره‌گیری از روش آبیاری تحت فشار در مناطق گرم باعث میشود آبی که در هوا پاشیده میشود، تبخیر شود و اگر شوری در آب باشد، با آبیاری بارانی نمک پس از آبیاری در اراضی باقی می‌ماند، در آبیاری قطره‌ای نیز آب وارد چرخه سفره زیرزمینی نخواهد شد.
این استاد دانشگاه تصریح کرد: کشاورزان باید همراه اعطای وام برای آبیاری تحت فشار، بر اساس قوانین و آیین‌نامه‌های اجرایی موظف شوند. براساس برآورد کارشناسی میزان آب معینی را مصرف و آبی که صرفه‌جویی میشود، به گسترش کشت و کار اختصاص نیابد.
این استاد دانشگاه با بیان اینکه باید برای حفاظت از ذخایر آب در کشور به طور جدی برنامه منطقه‌ای داشته باشیم، گفت: همچنین باید جلوی طرح‌هایی که باعث لطمه به سفرههای آب زیرزمینی میشود را گرفت.
منبع: فارس
این مطلب بدون برچسب می باشد.
دیدگاه بسته شده است.