فوت و فن تاسیس و اداره موفق گلخانه /گلخانه ۵۰۰ متری هم توجیه اقتصادی دارد

یک کارآفرین درباره مزیت های کشت گلخانه ای می گوید: “هر ۱۰۰۰ متر مربع گلخانه به اندازه ۱ هکتار (۱۰ هزار مترمربع) زمین کشاورزی بازدهی دارد. در مقابل مصرف آب در کشت گلخانه ای یک دهم کشت سنتی و غرقابی است.

به گزارش اگری پرس به نقل از خبرگزاری فارس، یوسف حمزه ای درباره مزیت های کشت گلخانه ای می گوید: “هر ۱۰۰۰ متر مربع گلخانه به اندازه ۱ هکتار (۱۰ هزار مترمربع) زمین کشاورزی بازدهی دارد.

در مقابل مصرف آب در کشت گلخانه ای یک دهم کشت سنتی و غرقابی است. این امکان فوق العاده را علم برای ما فراهم کرده است. پیشرفت علم کشاورزی کار را به جایی رسانده که خاک از عرصه کشاورزی در حال حذف شدن است، در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان به کشاورزی هیدروپونیک یا کشاورزی بدون آب روی آورده اند. متاسفانه کشاورزان و باغداران ما همگام با علم روز حرکت نمی کنند و سخت محافظه کارند.”

آبیاری قطره‌ای و کشت گلخانه ای برای کشورهایی مانند ایران که با بحران آب مواجه هستند، یک انتخاب نیست، بلکه یک الزام است. کشت گلخانه ای با وجود مزیت های فراوانی که دارد هنوز جای خودش را در میان کشاورزان ایرانی آن طور که باید و شاید باز نکرده است.

با این وجود آن دسته از کشاورزانی که با رعایت اصول علمی به کشت گلخانه ای روی آورده اند در قیاس با کشاورزان سنتی از درآمدهایی به مراتب بالاتر برخوردارند و در عین حال هزینه هایشان را بسیار کاهش داده اند.

خبرنگار ما در همین زمینه با یکی از چهره های موفق در کشت گلخانه ای گفت و گو کرده است. یوسف حمزه ای که دانش آموخته رشته حقوق است، اولین فردی است که در دامغان گلخانه تاسیس کرده است. او در این گفت و گو تجربیاتش درباره تاسیس و اداره موفق یک گلخانه را به اشتراک می گذارد.

کشاورزان برای تاسیس گلخانه تقریبا هیچ ریسکی روبرو نیستند

یوسف حمزه ای درباره نحوه آغاز به کارش در عرصه کشاورزی گلخانه ای می گوید: “سال ۷۹ وزارت جهاد کشاورزی ترویج کشت گلخانه ای را در منطقه ما آغاز کرد. در آن مقطع پدرم مشغول کشت سنتی صیفی جات، جو، گندم و پسته بود. درآمد کمی داشتیم و دو برادرم بیکار بودند. به همین دلیل انگیزه زیادی برای کسب درآمد و ایجاد شغل داشتم. در آن مقطع تشخیص دادم که احداث گلخانه و تولید صیفی جات در آن می تواند محمل مناسبی باشد.”

به دلیل فقدان تجربه و نبود متخصص کافی در عرصه کشت گلخانه ای، یوسف حمزه ای در آغاز کار با چالش های زیادی روبرو می شود. اما او امروز می گوید که دانش تاسیس و اداره گلخانه در همه مناطق کشور موجود است و کشاورزان برای تاسیس گلخانه تقریبا هیچ ریسکی روبرو نیستند، تنها باید از کشت سنتی دل بکنند و به علم روز اعتماد کنند: “سال ۷۹ ابتدا یک گلخانه ۶۰۰ متری احداث کردم. چون تسهیلات پرداحتی در آن مقطع کم بود، ناچار شدیم از سازه های سنتی استفاده کنیم. از خود گلخانه در می آوردم و برای خودش خرج می کردم. به زودی گلخانه را تا ۲ هزار متربع توسعه دادم و امروز ۶ هزار متر گلخانه دارم.”

هر هزار مترمربع گلخانه معادل ۱۰ هزار مترمربع زمین کشاورزی

یوسف حمزه ای درباره مزیت های کشت گلخانه ای می گوید: “هر ۱۰۰۰ متر مربع گلخانه به اندازه ۱ هکتار (۱۰ هزار مترمربع) زمین کشاورزی بازدهی دارد. در مقابل مصرف آب در کشت گلخانه ای یک دهم کشت سنتی و غرقابی است. این امکان فوق العاده را علم برای ما فراهم کرده است. پیشرفت علم کشاورزی کار را به جایی رسانده که خاک از عرصه کشاورزی در حال حذف شدن است، در حال حاضر بسیاری از کشورهای جهان به کشاورزی هیدروپونیک یا کشاورزی بدون آب روی آورده اند. متاسفانه کشاورزان و باغداران ما همگام با علم روز حرکت نمی کنند و سخت محافظه کارند.”

او می افزاید: “کیفیت محصولات گلخانه ای بسیار بالاتر از محصولات باغی است چون در گلخانه بذر درجه ۱ و اصلاح شده مورد استفاده قرار می گیرد و آفات به خوبی مهار و شوری وشیرینی خاک به دقت کنترل می شود. ضمن اینکه گلخانه این موهبت را فراهم می کند که کشاورز کشت خارج از فصل داشته باشد و محصول را در زمانی که بازار با تقاضای بیشتری مواجه است، عرضه کند و سود بیشتری کسب کند.”

تاسیس یک گلخانه ۵۰۰ متری هم توجیه اقتصادی دارد

این کشاورز موفق سازه، سامانه آبیاری، و سامانه گرمادهی و هوادهی را مهمترین ارکان گلخانه می داند. او درباره صرفه اقتصادی احداث گلخانه می گوید: “در حال حاضر بانک ها به برای احداث گلخانه در ابعاد زیر ۳ هزار متر مبع تسهیلات نمی دهند چون معتقدند این کار صرفه اقتصادی ندارد. اما من به عنوان کسی که خاک این کار را خورده به کشاورزان می گویم حتی تاسیس یک گلخانه ۵۰۰ متری هم توجیه اقتصادی دارد به شرط اینکه از تسهیلات استفاده نکنند و بهره بانکی نپردازند. شاید در حال حاضر نیازی به احداث گلخانه هیدروپونیک و تمام اتوماتیک وجود نداشته باشد، اما یک کشاورز برای احداث یک گلخانه با امکانات قابل قبول، به ازای هر مترمربع نیازمند ۶۰ هزار تومان است. اگر کشاورز قرار باشد به یک پیمانکار برای احداث ۱۰۰۰ مترمربع گلخانه، ۶۰ میلیون تومان پرداخت کند، باید سازه، سامانه گرمایش و سرمایش و آبیاری قطره ای را به طور کامل تحویل بگیرد.”

وسعت گلخانه هر چقدر باشد، ساعت کار ثابت است

یوسف حمزه ای می افزاید: “وسعت گلخانه ها بهتر است تا سقف ۲ هزار مترمربع باشد زیرا در وسعت های بیش از این مقدار کار تهویه با چالش روبرو می شود. نکته بسیار مهم درباره گلخانه این است که با افزایش وسعت آن، وقت لازم برای اداره گلخانه افزایش نمی باید. به بیان دیگر کشاورز چه ۵۰۰ متر گلخانه داشته باشد و چه ۵ هزار متر، ساعت و حجم کارش تغییری نمی کند. بنابراین به شرط برخورداری از سرمایه و زمین کافی، بهتر است گلخانه را وسیع احداث کرد و از حجم کار نترسید. کنترل رطوبت گلخانه ها بسیار مهم است و با توجه به اینکه کودها اکثرا و گران قیمت هستند، باید درست مصرف شوند.”

از نظر این گلخانه دار، سازه گلخانه مهمترین رکن آن است و باید آن را کاملا جدی گرفت: ” طبق استانداردهای فائو (سازمان خوار و بار جهانی) ارتفاع سازه ها باید ۵ متر و فاصله شان ۳۹ متر باشد. به شرط استفاده از مواد مناسب و استاندارد، این سازه ها در برابر طوفان هایی با سرعت ۲۰۰ کیلومتر بر ساعت و بارش برف تا ارتفاع ۲ متر مقاوم خواهند بود. در اوایل آغاز به کار، به دلیل نبودن سازه مناسب در کشور از سازه های سنتی استفاده کردم و تا سال ها همین روند را ادامه دادم. تا اینکه اخیرا با وزش یک طوفان شدید آسیب جدی به گلخانه ام وارد شد و خسارت زیادی دیدیم؛ آنقدر که اگر بسیج سازندگی با ارائه تسهیلات به کمکم نیامده بود، معلوم نبود دوباره سرپا شوم. بنابراین کشاورزان بهتر از سازه های مناسب موسوم به سازه اسپانیایی استفاده کنند تا برای ۱۵ سال خیالشان راحت باشد.”

موهبت کشت خارج از فصل

پوشش گلخانه نیز از اهمیت بالایی برخوردار است. به گفته یوسف حمزه ای پوشش گلخانه باید از جنس پلی کربنات باشد اما گلخانه دارهای ایرانی بیشتر از پلاستیک معمولی استفاده می کنند.

او درباره اینکه  در حال حاضر کشت کدام محصول در گلخانه صرفه اقتصادی بیشتری دارد، می گوید: “خیار و گوجه به دلیل تقاضای زیادِ بازار، بالاترین سوددهی را دارند و من این دو محصول را کشت می کنم. البته سوددهی خیار از گوجه بیشتر است. در طول سال خیار را دوبار می توان کشت کرد اما عمر بوته گوجه فرنگی ۲ سال است. در عین حال بوته گوجه بسیار پر توقع است و رسیدگی، کود و هرس بیشتری می طلبد اما برخلاف بوته خیار، عقیم نیست و با قلمه زدن قابل تکثیر است. خیار را یک روز در میان باید چید اما بوته گوجه فقط دو نوبت در هفته بار می دهد. در حال حاضر کشت خربزه و هندوانه نیز در حال هدایت به گلخانه هاست و توت فرنگی و خیار نیز از مزیت های خوبی برخوردار است.”

آبیاری کرتی و غرقابی معنایی جز پرورش علف هرز ندارد

او می افزاید: “خیار در هر دوره ۶ ماهه در هر هزار متر ۲۰ تن محصول می دهد و ۵۰ درصد پول حاصل از فروش آن سود خالص است. من سال گذشته ۱۲۰ هزار تن خیار برداشت کردم. برای بازاریابی محصولات مشکلی ندارم و با تقاضای انباشته نیز مواجهم. از آنجایی که کشت خارج از فصل انجام می دهیم در مقاطعی از سال مثل پاییز و زمستان قیمت ها طلایی می شوند و سود خیلی خوبی بدست می آید.”

این کشاورز موفق درباره علت محافظه کاری کشاورزان در برابر پذیرش کشت گلخانه ای می گوید: “بی اطلاعی مهمترین عامل است. اساسا آبیاری کرتی و غرقابی معنایی جز پرورش علف هرز ندارد. به دلیل کمبود آب چاره ای جز آبیاری قطره ای نداریم و همین امروز هم اگر اقدام کنیم عقب هستیم. متاسفانه کشاورزان تحت تاثیر شایعاتی درباره کشت گلخانهای قرار می گیرند که دهان به دهان می چرخد اما هیچ مبنای درستی ندارد. “

این کار وظیفه ذاتی سپاه و بسیج نیست اما …

یوسف حمزه ای درباره نسبت آبیاری قطره ای و کشت گلخانه ای با مساله اقتصاد مقاومتی می گوید: “واقعیت این است که وقتی اقتصاد مقاومتی مطرح شد فکر می کردم چیزی در حد یک شعار است و مثل همیشه هیچ کس به فکر حمایت از کشاورزی و تولید نیست. اوایل که اقتصاد مقاومتی مطرح شد، بچه های سپاه مشغول آموزش کشت گلخانه ای به علاقمندان در منطقه دامغان شدند. آن ها از من به عنوان گلخانه دار نمونه خواستند بازدیدی دسته جمعی از گلخانه ام داشته باشند و من هم استقبال کردم و تجربیاتم را منتقل کردم. وقتی طوفان گلخانه ام را تخریب کرد، بچه های بسیج سازندگی بلافاصله خودشان به من مراجعه کردند و گفتند می توانیم برای کمک به شما تسهیلات پرداخت کنیم. تسهیلات ۳۰ میلیون تومانی را گرفتم و احیاء شدم. آن روز باورم شد که اقتصاد مقاومتی در حد حرف نیست.”

او می افزاید: “حمایت از تولیدکنندگان جزو وظایف ذاتی سپاه و بسیج نیست اما آن ها با همه توان مشغول حمایت از تولیدکنندگان در منطقه دامغان هستند. یکی از دوستانم که به دلیل فقر با مشکلات خانوادگی زیادی روبرو شده بود، مختصر وامی از بسیج سازندگی گرفت و پرورش بلدرچین راه اندازی کرد. آن فرد امروز تمام نیاز منطقه به تخم بلدرچین را تامین می کند و بسیار هم راضی است. امیدوارم این روند حمایت از تولیدکنندگان ادامه یابد. من تنها کاری که می توانم انجام دهم، انتقال تجربه و آموزش به همکارانم است.

هر گلخانه ای که در دامغان نیاز به کمک داشته باشد دریغ نمی کنم. امیدوارم روزی تعداد گلخانه های دامغان به قدری زیاد شود که بتوانیم یک اتحادیه تشکیل دهیم و بازار را عادلانه تر اداره کنیم.”