بیابان‌زایی به قیمت صادرات هندوانه

” در حالی که با برداشت بی‌رویه از منابع آبی، بخش‌های اعظمی از دشت‌های کشور در حال تبدیل به بیابان هستند، هم‌چنان به صادرات آب مجازی از طریق محصولاتی آب‌بر همچون هندوانه و سیب زمینی ادامه می‌دهیم”.

به گزارش اگری پرس و به نقل از  ایسنا بهمن محمدی کارشناس کشاورزی گفت: بخش‌های اعظمی از دشت‌های کشور به بیابان تبدیل شده‌اند. خالی شدن سفره‌های زیرزمینی باعث نشست و شکاف زمین می‌شود و حتی اگر خشکسالی هم نباشد قرن‌ها طول می‌کشد تا به حالت طبیعی برگردد.

وی با انتقاد از کشت محصولات آب‌بر همچون انواع صیفی‌جات از جمله هندوانه، سیب‌زمینی و غیره افزود: خشکسالی‌های ممتد از یک سو و برداشت بی‌رویه از سفره‌های آب زیرزمینی در سال‌های اخیر باعث شده وضعیت آب در شرایط بحرانی قرار گیرد. مصرف ۹۲ درصد آب در بخش کشاورزی میانگین بسیار بالایی است که در صورت تجهیز مزارع و باغات به آبیاری مدرن، در مصرف آب بین ۸۰ تا ۱۰۰ درصد صرفه‌جویی می‌شود.

این کارشناس کشاورزی احداث بیش از حد چاه‌های غیرمجاز و برداشت بیش از حد چاه‌های غیرمجاز به دلیل نبود کنتور را از عوامل هدررفت آب در بخش کشاورزی دانست و گفت: غفلت در عدم توجه به احداث بیش از حد چاه‌های غیرمجاز از عوامل بروز بحران آب در بخش کشاورزی بوده است. از سوی دیگر بسیاری از چاه‌های مجاز هم فاقد کنتور و سنجش اندازه‌گیری میزان مصرف آب هستند و این مساله باعث برداشت بیش از حد آب توسط چاه‌های مجاز شده است.

وی با بیان این‌که بحث آمایش سرزمین و الگوی کشت باید جدی گرفته شود، گفت: با وجود قانون ارتقای بخش کشاورزی که صراحتا به الگوی کشت اشاره کرده، بحث آمایش سرزمین توسط دستگاه‌های مربوطه که موظف به انجام آن بودند به طور جدی صورت نگرفته است. باید با ایجاد ساز و کارهایی، برای کشاورزان هر منطقه مشخص کنیم با توجه به مزیت‌ها و نیز محدودیت منابع آبی به کشت محصولات بپردازند. البته اجرای این امر کار سختی است اما اگر به طور جدی با برنامه‌ریزی، صرف هزینه، فرهنگ‌سازی و آموزش، به بحث الگوی کشت پرداخته شود ظرف حدود یک دهه شکل عملیاتی به خود می‌گیرد.

به گفته محمدی صادرات کشاورزی در هر کشوری بر مبنای مزیت نسبی موجود و وضعیت رقابتی آن کشور با سایر کشورها شکل می‌گیرد؛ در حالی که صادرات کشاورزی ما معمولا بر اساس مازاد تولید انجام می‌شود. اگر مزیت‌ها را بر اساس آمایش سرزمین و الگوی کشت تعیین کنیم، صادرات نیز هدفمند می‌شود.

این کارشناس کشاورزی سوق یافتن صادرات به سمت محصولات با نیاز آبی کم را ضروری دانست و افزود: محصولاتی مثل پسته و بادام که نیاز آبی کمتری دارند برای اقلیم ایران مناسب‌تر هستند. باید به سمت محصولاتی برویم که دارای قدرت رقابت بیشتر و آب‌بری کمتر هستند. هم‌چنین محصولاتی بکاریم که قابل نگهداری و تبدیل باشند که این مساله نیازمند ایجاد زیرساخت‌های صنایع تبدیلی است.